/page0003.djvu

			BIBLIOTEKARZ LUBELSKI
ROK XIII	KWARTAŁ	I	i	II	1968	NR	1-2	(48-49)
KWARTALNIK
BIBLIOTEK POWSZECHNYCH
WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
WOJEWÓDZKA I MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA
IM. HIERONIMA ŁOPACIŃSKIEGO £W LUBLINIE
		

/page0004.djvu

			ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
MARIA GAWARECKA, WIESŁAWA BASZYŃSKA,
JANINA GRABOWSKA, IRENA HARHALOWA,
STEFANIA JARZĘBOWSKA, TADEUSZ JEZIORSKI,
MARIA ŁUSZCZYNSKA
OKŁADKĘ PROJEKTOWAŁ
K. KURZĄTKOWSKI
SPIS TREŚCI
Od redakcji	3
Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Łukowie w okresie 60-lecia
(1908—1968) — Maria Kiernicka	4
Biblioteka w Wojcieszkowie — Wanda Strzelecka	24
Ważniejsze „Łukowiana” — wybr. W. B.	30
Kartoteka regionalna — opr. Wiesława Baszyńska	31
Ilustracje wyk. Powiatowa i Miejska
Biblioteka Publiczna w Łukowie
Lub. Zakł. Graf. im. PKWN. Z«m. 3402. 2.Ш.68. 8S0. F-ł.
		

/page0005.djvu

			Obecny numer „Bibliotekarza Lubelskiego” wiąże się z 60-leciem ist-
nia Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łukowie, której po¬
czątek datuje się od 1908 roku.
Historia jej wiąże się z organizacją i działalnością towarzystw krze¬
wiących oświatę w okresie pierwszego ćwierćwiecza XX wieku oraz po¬
lityką kulturalną samorządu powiatowego.
Właściwy rozwój Biblioteki, jako ośrodka obejmującego teren całego
powiatu i prowadzącego szerszą działalność kulturalno-oświatową za¬
czyna się dopiero w Polsce Ludowej.
Wśród wielu bibliotek pouńatu łukowskiego na uwagę zasługuje omó¬
wiona w treści numeru Biblioteka Gromadzka w Wojcieszkoime, wokół
której rozwinął się żywy ruch kulturalny o poważnym znaczeniu wy¬
chowawczym dla tamtejszego środowiska.
Materiały zawarte w numerze uzupełnia krótka bibliografia w wybo¬
rze — ,,Łukoiviana” i, jak zwykle, kartoteka regionalna.
W związku z rokiem Jubileuszowym Redakcja składa zasłużonej pla¬
cówce najlepsze życzenia dalszego pomyślnego rozwoju.
Redakcja
		

/page0006.djvu

			MAPJA KIERNICKA
KIER. PiMBP W ŁUKOWIE
POWIATOWA I MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA
W ŁUKOWIE W OKRESIE 60 LECIA
(1908 — 1968)
Historia powstania biblioteki.
Niewiele zachowało się z przeszłości Łukowa, jeżeli chodzi o biblio¬
teki. Pierwsze zbiory książek mieli w swojej szkole pijarzy. Ze zbiorów
tych zachowało się do dzisiaj kilka tomów, będących w posiadaniu tu¬
tejszego Liceum Ogólnokształcącego i kilkanaście do niedawna w Liceum
Siedleckim. Od końca XIX wieku istniały przy księgarniach wypoży¬
czalnie książek M. Kwiatkowskiej i J. Suligowskiej, zwane czytelniami.
Stopniowo wzrastały księgozbiory poszczególnych stowarzyszeń, zawie¬
rające przeważnie literaturę piękną z niewielką ilością dzieł fachowych.
Były i księgozbiory prywatne, z tych największy bibliofila sędziego
Antoniego Dąbrowskiego, liczący przeszło 2.000 tomów.
W Królestwie w pierwszych latach XX wieku istniało poza Warszawą
zaledwie kilka publicznych bibliotek powszechnych z uniwersalnymi
księgozbiorami, były to biblioteki w Płocku, Kaliszu i Lublinie.
Władze rosyjskie w Siedlcach były zaskoczone i zdziwione inicjatywą
i ambicjami inteligencji łukowskiej, kiedy powstał tam projekt założe¬
nia placówki kulturalnej o szerokim programie działania. To też pod roz¬
maitymi pretekstami przez szereg lat odraczały jej zatwierdzenie. W ro¬
ku 1907 udało się Polskiej Macierzy Szkolnej zorganizować pierwszą
bezpłatną bibliotekę przy kursach dla dorosłych analfabetów, złożoną
z 200 książek ofiarowanych przez Teodozjusza Nowińskiego, magistra
farmacji, miejscowego właściciela apteki. Biblioteka ta była uzupełniana
książkami zbieranymi wśród mieszkańców Łukowa i okolicznych wsi,
prócz tego z zakupu, za pieniądze zdobyte ze składek członkowskich Pol¬
skiej Macierzy Szkolnej. Najliczniej był reprezentowany dział książek
młodzieżowych i rolniczych dla wsi.
Pierwsze wiadomości o powstaniu Biblioteki Publicznej w Łukowie
datują się od 1908 roku. W tym to bowiem roku z inicjatywy Kazimiery
Klimeckiej, działaczki społecznej i obywatelki Łukowa, ze składek ze¬
branych osobiście wśród znajomych zostaje zakupiony na licytacji księ¬
gozbiór zmarłego tragicznie, bibliofila sędziego Dąbrowskiego, który staje
się zaczątkiem Biblioteki. W dużej mierze przyczynił się do kupna tego
księgozbioru, wyżej wspomniany, Teodozjusz Nowiński, który ofiarował
na zakup książek 400 rubli. Rodzina sędziego j osoby licytujące zacho¬
wały się lojalnie wobec tej inicjatywy, gdyż wiadomo było z notatki po¬
4
		

/page0007.djvu

			zostawionej przez zmarłego kolekcjonera, że nosił się on z myślą przeka¬
zania swego zbioru miastu. Założonej bibliotece nadano Jego Imię.
W grudniu 1908 roku grono osób (przeważnie młodzieży) na zaproszenie
inicjatorki zainwentaryzowało księgozbiór, a w styczniu 1909 r. Wło¬
dzimierz Sikorski sporządził w/g systemu dziesiętnego katalog rzeczowy,
który się zachował do dzisiaj i jest wspaniałym dokumentem przeszłości
biblioteki. Stanisław Malinowski opracował katalog druków zakazanych
przez cenzurę carską tzw. druków galicyjskich, z czego 240 zostało wy¬
łączonych, nie wycofano ich jednak a w miarę potrzeby wypożyczano.
W 1909 roku było już skatalogowanych 2.056 książek. Księgozbiór skła¬
dał się przeważnie z dzieł naukowych, w tym wiele było prawniczych.
Umieszczony został narazie w mieszkaniu inicjatorki i tam od pierwszej
chwili korzystali z niego założyciele, ich znajomi i wprowadzeni goście.
W tym samym roku (styczeń 1909), na zebraniu pod przewodnictwem
miejscowego notariusza Romana Uszyńskiego, postanowiono wystąpić o
legalizację Towarzystwa Biblioteki Publicznej im. Antoniego Dąbrow¬
skiego. Ustanowiono statut, który przewidywał gromadzenie periody¬
ków polskich i zagranicznych, rękopisów, map, atlasów, rycin, planów
i innych zbiorów naukowych, które by były korzystne dla celów nauko¬
wych i oświatowych. Projektodawcy nadali bibliotece charakter placówki
publicznej dostępnej dla wszystkich. Terenem działalności miał być po¬
wiat i m. Łuków. Przewidziano już wówczas zakładanie filii bibliotecz¬
nych na terenie całego powiatu. Jako założyciele podpisali się Kazimiera
Klimecka (właścicielka domu), Stefania Chęcińska (żona lekarza), Michał
Kamiński (pomocnik notariusza), Saturnin Wegner (farbiarz), Feliks
Bloch (murarz), Kazimierz Sikorski (urzędnik kolejowy). Legalizacja Bi¬
blioteki ciągnęła się lat kilka, gdyż był to okres prześladowań wszystkie¬
go, co sprzyjało rozwojowi kultury polskiej. Mniej więcej w tym samym
czasie Polska Macież Szkolna została zlikwidowana przez władze za¬
borcze, a biblioteka została przekazana Łukowskiemu Kółku Ziemianek,
które w tym czasie powstało. Rodzina Nowińskich ofiarowała bezpłatnie
pokój na zbiory biblioteczne. Początkowo czytelnicy składali ofiary na
prowadzenie tej biblioteki, później wprowadzono opłaty (1 rs.) miesięcz¬
nie. Z czasem połączono razem bibliotekę Polskiej Macierzy Szkolnej
z księgozbiorem im. A. Dąbrowskiego, co dało ówczesnemu społeczeństwu
księgozbiór liczący 4.000 książek. Przez cały czas dwie bibliotekarki (Ce¬
cylia Nowińska i Janina Uszyńska) pracowały bezpłatnie do 1917 roku.
Do użytku czytelników były katalogi książkowe ułożone alfabetycznie.
Cecylia Nowińska działaczka społeczna, żyjąca do dzisiejszego dnia w
Łukowie, przez całe swoje życie propagowała czytelnictwo zupełnie bez¬
interesownie, pragnąc, aby szerokie rzesze Polaków właśnie poprzez
książki kształciły się i uzupełniały swoją wiedzę o kraju. Nie tylko pracą
5
		

/page0008.djvu

			służyła bibliotece, ale wiele książek z Jej osobistego księgozbioru przy¬
wędrowało do Biblioteki. Nawet już po Ii-ej wojnie światowej, bo w 1946
roku Cecylia Nowińska ofiarowała Encyklopedię —• Orgelbranda, Smo¬
leńskiego — Dzieje Polski oraz ozdobną „Ilustrowaną historię Polski”
Sokołowskiego, wiele drobnych pozycji z literatury klasycznej polskiej
oraz kilkadziesiąt książek ze zbiórki w 1946 roku na rzecz Ziem Zachod¬
nich. W latach międzywojennych w wychodzącej wówczas „Gazecie Łu¬
kowskiej” spotyka się artykuły, mówiące o wielkiej ofiarności tej ro¬
dziny na rzecz biblioteki. W 1928 roku Łukowskie Koło Ziemianek zo¬
staje zlikwidowane, bibliotekę przejmuje Towarzystwo Kulturalno-Oś¬
wiatowe „Ogniwo”. Księgozbiór biblioteki liczy już wówczas 4.433 książ¬
ki. Zaangażowana zostaje płatna bibliotekarka, biblioteka ma być samo¬
wystarczalna, gdyż pobiera opłaty 2 zł od czytelnika, miesięcznie, żad¬
nej pracy oświatowej z czytelnikami się nie prowadzi.
W „Gazecie Łukowskiej” z 1928 roku wydanej z racji 10-letniego
jubileuszu Tow. kult.-oświatowego „Ogniwo” znajduje się ciekawy arty¬
kuł dotyczący biblioteki, który mówi, że biblioteka jest niepopularna,
gdyż ma tylko 240 czytelników, w tym połowa młodzieży.
W roku 1933 „Ogniwo” przestaje istnieć, najczynniejsi członkowie
wyjeżdżają, bibliotekę przejmuje samorząd (ówczesny Wydział Powia¬
towy). Z tą chwilą dopiero biblioteka zaczyna się rozwijać należycie,
prowadząc już pracę oświatową na terenie całego powiatu. Zostaje za¬
angażowana fachowa bibliotekarka z ukończonym Studium Pracy Spo-
łeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie.
Doradcami i opiekunami są członkowie Komisji Bibliotecznej, której
przewodniczącą jest Cecylia Nowińska, doradcami nauczyciele Józef
Kozieł i Stanisław Wirski, pomagają oni kierowniczce w jej pracy, a
szczególnie Nowińska i Kozieł.
W 1938 roku Nowińska za swoją pracę społeczną odznaczona została
krzyżem i dyplomem za upowszechnianie czytelnictwa. Na dyplomie
widnieją podpisy poetów i pisarzy: Staffa, Sieroszewskiego, Kaden-Ban-
drowskiego.
Księgozbiór biblioteki wzrósł wówczas do 10.500 tomów, w powiecie
jest 100 punktów bibliotecznych. Dla kierowników punktów bibliotecz¬
nych są organizowane kursy tygodniowe, dla czytelników wystawy, do
których oprawę plastyczną daje malarz T. Brzeziński, nauczyciel miejs¬
cowego liceum.
Na terenie powiatu są poza tym jeszcze 4 mniejsze biblioteki. Naj¬
większa w Stoczku, licząca 3.000 książek i 3 gminne: im. Kuropatwiń-
skiego w Łazach, w Białobrzegach i Staninie, które mają po kilkaset
książek. Tak było do 1-go września 1939 roku.
6
		

/page0009.djvu

			Po ustaniu działań wojennych biblioteka wznowiła swoją działalność,
trwało to tylko kilka miesięcy. Niemcy przenoszą bibliotekę do innego
lokalu, następnie po usunięciu książek w/g ich pojęcia nieodpowiednich,
bibliotekę w 1941 r. zamykają. Zaraz po wejściu okupanta Komisja Bib¬
lioteczna książki bardziej wartościowe i mogące ulec skonfiskowaniu
rozdaje zaufanym czytelnikom w mieście i na wsi. 1/3 dozwolonego księ¬
gozbioru zostaje zabezpieczona w lokalu Biblioteki. Po aresztowaniu Ob.
Nowińskiego, który zginął w Oświęcimiu, Niemcy wywożą trzy wozy
książek. Ówczesny burmistrz Pietroń, zausznik Niemców, umieścił te
książki w szopie magistrackiej z przeciekającym dachem. Z szopy tej
ludność zrobiła sobie ubikację, można więc sobie wyobrazić w jakim sta¬
nie znajdowały się książki, które w sierpniu 1944 roku, pod kierunkiem
obecnej kierowniczki wydobyło z tego prowizorycznego pomieszczenia
grono młodzieży. W międzyczasie z terenu całego powiatu zbiera się
książki rozdane wśród mieszkańców i dzięki temu 13 listopada 1944 roku
Biblioteka zostaje uruchomiona z liczbą 700 książek. Druga część zbio¬
rów zabezpieczona przez Niemców w lokalu biblioteki spłonęła podczas
działań wojennych.
W grudniu tego samego roku zostaje zorganizowana pierwsza powo¬
jenna wystawa książki w wyzwolonej Polsce. Wystawa ta, urządzona
tak szybko po ustaniu działań wojennych, była otuchą, bodźcem do
dalszej pracy, dowodziła, że wróg nie zniszczył polskiej kultury, gdyż
jak się okazało, ludzie potrafili przechować wiele książek pięknych
i cennych.
Rozwój biblioteki w tym czasie jest niezmiernie szybki. W „Gazecie
Łukowskiej” z dnia 15 lipca 1945 roku wychodzącej już wówczas w Łu¬
kowie jest artykuł pt. „Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Łu¬
kowie wznawia swoją działalność”, gdzie autor Tadeusz Brzeziński, ów¬
czesny redaktor pisma pisze „że jak Fenix z popiołów odradza się Powia¬
towa i Miejska Biblioteka Publiczna w Łukowie. Do błękitnych pokoi
biblioteki mieszczącej się w domu spółdzielczym płynie strumień ksią¬
żek ze wszystkich stron, od prywatnych ofiarodawców, od osób u któ¬
rych prześladowana książka jak ścigany człowiek znalazła pomoc i przy¬
tułek”.
Życie biblioteki w tym czasie było bardzo trudne, o każdy najmniej¬
szy drobiazg trzeba było się starać. Do 1958 roku biblioteka zmieniła
lokal osiem razy. W 1945 roku liczyła już 2.000 książek i miała możność
wysłania w teren 15-tu kompletów, liczyła już wówczas 548 czytelników
na miejscu przy frekwencji dzienej 60—80 osób. W dalszych latach
w celu zwiększenia księgozbioru urządzane były podczas Dni Oświaty
Książki i Prasy zbiórki książkowe i pieniężne. W maju 1946 roku zosta-
7
		

/page0010.djvu

			Biblioteka Gromadzka w Wiejskim Ośrodku Kultury w Ulanie
(strona lewa)
Fragment wnętrza Biblioteki Gromadzkiej w Ulanie
8
		

/page0011.djvu

			ło zebrane 150.000 zł i 880 książek z czego 5% zostało wysłanych na Zie¬
mie Zachodnie.
7 listopada 1949 roku została założona czytelnia dziecięca przy Biblio¬
tece w Łukowie, dzięki wydatnej pomocy Towarzystwa Przyjaciół Dzieci,
jednocześnie powstało 10 bibliotek gminnych.
W styczniu 1950 roku powstało 9 następnych bibliotek gminnych.
Wszystkie te biblioteki zostały wyposażone w meble i księgozbiór liczą¬
cy po 500 książek dla każdej, całkowicie przygotowanych do wypożycza¬
nia, z katalogami alfabetycznym i działowym, opracowanym tylko przez
dwie bibliotekarki, kierownika i pomoc bibliotekarską. W 1951 roku 10
wzorcowych punktów bibliotecznych dostało meble: szafy biblioteczne,
stoły, krzesła, wieszaki a 141 punktów bibliotecznych otrzymało, każdy
po 100 książek z Komitetu Upowszechnienia Książki (KUK).
W końcu 1957 roku na 31 grudnia Powiatowa i Miejska Biblioteka
Publiczna miała już 22 biblioteki gromadzkie, dwie wiejskie oraz czytel¬
nię dla dzieci i dorosłych w Łukowie. Księgozbiór dla całego powiatu
w tym roku liczył 99.004 książek. Czytelników było 10.534. Ilość wypo¬
życzeń 149.380. Ilość książek wypożyczonych na jednego czytelnika wy¬
nosiła 14,2. Ilość książek na jednego mieszkańca 0,9. W następnym dzie¬
sięcioleciu od 1958 roku do 1968 rozwój Powiatowej i Miejskiej Biblio¬
teki Publicznej poszedł w kierunku rozwoju sieci, kształcenia kadr, po¬
głębiania pracy z czytelnikiem.
Sieć biblioteczna. Urządzenia.
Od 1958 roku wskutek zmian terytorialnych, powiększenia ilości GRN
i odejścia niektórych bibliotek gromadzkich do powiatu radzyńskiego,
przybyły jeszcze cztery biblioteki gromadzkie. W 1959 roku w Toczy¬
skach, w 1961 roku w Prawdzie Starej i Zembrach i w 1962 roku w Gą¬
siorach. W roku 1968 działały w Łukowie i powiecie następujące pla¬
cówki biblioteczne:
Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna z czytelnią i wypożyczalnią
dla dorosłych i młodzieży oraz z czytelnią i wypożyczalnią dla dzieci,
Biblioteka Miejska w Stoczku z czytelnią i wypożyczalnią dziecięcą, bi¬
blioteki gromadzkie w liczbie 26 z czytelniami: w Adamowie, Krzywdzie,
Trzebieszowie, Tuchowiczu, Ulanie i Wojcieszkowie oraz 123 punkty
biblioteczne. Razem 165 placówek, co stanowi 71% w stosunku do ilości
sołectw, czyli 67 sołectw jest jeszcze do obsłużenia. Należy jednak wziąć
pod uwagę, że niektóre sołectwa znajdują się w pobliżu miast i siedzib
bibliotek gromadzkich, to też założenie jeszcze 15 punktów bibliotecz¬
nych do 1970 roku dałoby pełną sieć bibliotek w powiecie. Prócz tego
z 13 punktów bibliotecznych, których liczba czytelników wynosi od
80—100 lub ponad 100 utworzono biblioteki wiejskie.
9
		

/page0012.djvu

			10
		

/page0013.djvu

			Jeżeli chodzi o sytuację lokalową, to obecnie każda biblioteka gro¬
madzka ma co najmniej jedną izbę o przeciętnej powierzchni od 16
—20 m2, oprócz pięciu bibliotek gromadzkich wymienionych wyżej, z
których trzy mają piękne lokale, mieszczące się w Wiejskich Domach
Kultury. Dwie piękne sale ma Ulan i może korzystać z sali teatralnej
WDK na odczyty i imprezy, Adamów ma trzy piękne sale i może rów¬
nież korzystać z sali teatralnej, Wojcieszków ma dwie sale na biblio¬
tekę i mały magazynek oraz salę dużej gromadzkiej świetlicy, w której
urządza imprezy czytelnicze. Z powyższych rozważań wynika, że sytu¬
acja lokalowa bibliotek gromadzkich przedstawia się raczej zadawala¬
jąco. Najgorsza sytuacja lokalowa jest w Powiatowej i Miejskiej Biblio¬
tece Publicznej w Łukowie, gdyż lokal jest ciasny, księgozbiór nie mieści
się, trzeba było wynająć jedną salę na magazyn biblioteki.
Wyposażenie placówek w meble jest jeszcze niedostateczne, szczegól¬
nie tych bibliotek, które powstały od 1959 do 1962 roku. Konieczne jest
również unowocześnienie niektórych placówek. Biblioteki Gromadzkie
które powstały w latach 1949—1950 mają sprzęt już częściowo znisz¬
czony. W roku 1967 biblioteki, które otrzymały nowe lokale, a miano¬
wicie Ulan i Wojcieszków otrzymały częściowo nowe meble. Adamów
całkowicie został wyposażony w nowe sprzęty, w innych bibliotekach
sytuacja uległa dużej poprawie, ale ciągle jeszcze są braki. W Tucho-
wiczu i Trzebieszowie czytelnie wymagają właściwego sprzętu. Koniecz¬
ną jest również budowa nowego gmachu dla Biblioteki w Łukowie, gdyż
nie ma takiego obiektu, który by można było adoptować na bibliotekę.
Zbiory biblioteczne.
Jeżeli w 1944 roku zbiory biblioteczne wynosiły 700 książek, to obec¬
nie w/g stanu z 1.1.1968 roku księgozbiory wszystkich bibliotek pow¬
szechnych powiatu łukowskiego obejmują 122.200 vol. z czego w PiMBP
w Łukowie 32.973 vol. — w MBP w Stoczku 9.707 vol., w gromadzkich
bibliotekach 80.220 vol. PiMBP w Łukowie przybywa rocznie około
2.000 książek.
Skład księgozbioru przedstawia się następująco: książek popularno-
-naukowych ogółem 43.328, w PiMBP w Łukowie 13.796, w Miejskiej w
Stoczku 3.193, w bibliotekach gromadzkich 26.339.
Ogółem literatury dla dzieci 22.575, w czytelni dziecięcej w Łukowie
4.390, w czytelni dziecięcej w Stoczku 2.500, w gromadzkich bibliotekach
15.685.
W PiMBP w Łukowie prenumeruje się dla bibliotek gromadzkich 5
czasopism, 3 fachowe bibliotekarskie, jedno rolnicze, jedno kulturalne
(Tygodnik kulturalny).
11
		

/page0014.djvu

			Wszystkie biblioteki powszechne otrzymują bezpłatnie „Książki dla
Ciebie” redagowane przez Zarząd ZMW.
PiMBP w Łukowie prenumeruje dla siebie 4 pisma fachowe biblio¬
tekarskie, 2 bibliograficzne oraz 62 czasopisma i dzienniki, w tym 2 mie¬
sięczniki w języku rosyjskim.
Dla Czytelni Dziecięcej w Łukowie prenumeruje się 10 czasopism
młodzieżowych, w Stoczku 10 czasopism dla Biblioteki Miejskiej i dla
Czytelni Dziecięcej 4 młodzieżowe.
W bibliotekach gromadzkich prenumeruje się od 4 do 10 czasopism
w zależności od możliwości budżetowych danej biblioteki.
W PiMBP w Łukowie gromadzi się niektóre czasopisma rocznikami,
w tym celu został opracowany specjalny katalog czasopism na wzór
Centralnego Katalogu Czasopism Biblioteki Narodowej.
Gromadzone są następujące czasopisma: fachowych bibliotekarskich
—5 (w tym „Nowe Książki”), społeczno-politycznych — 9 {w tym
Polityka, Życie Partii), kulturalnych i literackich — 12 (w tym Twór¬
czość, Życie Literackie), popularnonaukowych — 8 (w tym Problemy),
dzienników — 2 (Trybuna Ludu i Sztandar Ludu), poza tym z regio¬
nalnych dawnych Biblioteka posiada — 6 egz. (Gazeta Łukowska, Pod¬
lasie i inne) oraz dawnych ogólnopolskich — 2 (Ateneum, Biblioteka
Warszawska).
Księgozbiór biblioteki podręcznej PiMBP jest dobrze zaopatrzony,
liczy 1.200 pozycji, w tym encyklopedii ogólnych jest 12 (dwie obco¬
języczne), encyklopedii specjalnych 7, niektóre encyklopedie dawne są
niepełne, słowników 10, dobrze jest zaopatrzony dział sztuki — 88 albu¬
mów, dział architektury i urbanistyki — 16 albumów, dział fotografii —■
10 albumów. Wielka Literatura Ilustrowana pod red. Lama w 6 tomach,
Geografia Powszechna w 3-ch tomach. Liczne bibliografie. Prócz tego
roczniki gospodarcze, statystyczne, przewodniki, informatory itp. Dużo
pięknych wydawnictw Mickiewicza, Słowackiego, Konopnickiej, Żerom¬
skiego przeznaczonych na wystawy.
Magazyn książek w PiMBP jest należycie zabezpieczony i znajduje
się w odpowiednich warunkach, ale jest zbyt ciasny. Księgozbiór jest w
dobrym stanie, ale brak mu nowoczesnego wyglądu (sprawa okładek,
folii itp.).
W bibliotekach gromadzkich księgozbiory podręczne mają po jednej
Encyklopedii PWN oraz dzieła z zakresu historii, geografii, literatury,
poza tym informatory, przewodniki, roczniki statystyczne itp. razem po¬
nad 100 pozycji.
Udostępnienie i wykorzystanie zbiorów.
We wszystkich bibliotekach powszechnych powiatu łukowskiego jest
wolny dostęp do półek. Wolny dostęp ma swoje złe i dobre strony. Prze¬
12
		

/page0015.djvu

			waża jednak wychowawcze znaczenie, czytelnik, który może sobie sam
wybierać książkę zaznajamia się mimowoli bliżej z literaturą i choć po¬
bieżnie poznaje treść książek a z biegiem czasu uczy się radzić sobie sa¬
modzielnie, nabierając ochoty do czytania.
W PiMBP zaobserwowano, że książki popularnonaukowe, które dawniej
rzadko były wypożyczone, przy wolnym dostępie do półek są wypoży¬
czane częściej.
Przybliżeniem zbiorów do czytelnika są katalogi. PiMBP posiada
następujące: alfabetyczny wg autorów, działowy i katalog topograficz¬
ny. Bibliotekarki doszły do wniosku, że koniecznym jest również katalog
tytułowy, gdyż czytelnicy znają najczęściej tytuł książki, nie pamiętając
autora. Aby ułatwić bibliotekarce sprawną obsługę czytelnika postano¬
wiono katalog topograficzny w roku 1968 przerobić na tytułowy. Po
każdorazowym zakupie książki inwentaryzuje się i kataloguje na bie¬
żąco dla bibliotek gromadzkich.
W roku bieżącym, w 60-lecie PiMBP, w Łukowie zarejestrowano
16.256 czytelników, co stanowi 15,05% ogółu mieszkańców. Na wsi 12.439,
co stanowi 10,3%. Przy tym młodzieży na ogólną ilość czytelników było:
w Łukowie 18,6% na ogólną ilość czytelników 2.456, w Stoczku 56% na
1.361 czytelników, biorąc pod uwagę 2.000 mieszkańców i dwie okoliczne
wsie. To samo dotyczy wypożyczeń, które w roku 1967 znacznie się
zwiększyły, szczególnie literatury popularnonaukowej o 4.656, liczba
książek wypożyczonych na jednego czytelnika we wszystkich bibliote¬
kach na wsi wynosi 7,4, w miastach 11. W bibliotekach gromadzkich
młodzież szkół postawowych stanowi 40% czytelników. Najwięcej czytel¬
ników z bibliotek gromadzkich było w Trzebieszowie, — 753 w Ulanie
i Staninie — 725 i 724, w Zembrach — 666, w Wojcieszkowie i Dębo-
wicy — 647 i 643. Najmniej czytelników było w Woli Mysłowskiej — 205
i w Woli Bystrzyckiej — 284, co należy przypisać kilkakrotnym zmia¬
nom bibliotekarek.
Obecnie najpoczytnieszymi książkami są książki wojenne i kryminały.
Młodzież najwięcej czyta lektur szkolnych i książek współczesnych auto¬
rów, omawianych w Radio i Telewizji. Ludzie dorośli, zmęczeni pracą,
poszukują książek o fabule lekkiej, gdyż chcą zapomnieć o troskach dnia
codziennego i odpocząć.
Wypożyczenia międzybiblioteczne od trzech lat bardzo się rozwinęły.
W ciągu roku 1967 wypożyczono dla studiujących zaocznie 196 książek.,
w tym z samej PiMBP — 76 książek. Z PiMBP wypożyczono do biblio¬
tek gromadzkich i punktów bibliotecznych 1037 książek. Biblioteki Gro¬
madzkie wypożyczyły do punktów bibliotecznych — 9637 książek.
13
		

/page0016.djvu

			14
		

/page0017.djvu

			Kadra bibliotekarska
W bibliotekach publicznych pow. łukowskiego wg stanu na dzień
1 maja br. zatrudnionych było 37 osób, w tym 9 w PiMBP. Kadra biblio¬
tekarska wykazuje w ciągu 24 lat powojennej historii bibliotek dużą
płynność. Najmniejsza fluktuacja kadry była w PiMBP w Łukowie —
tylko 9 osób. W tym samym okresie w bibliotekach gromadzkich zano¬
towano 96 zmian na stanowiskach kierowników. Z liczby 26 placówek
terenowych tylko 4 bibliotekarki pracują od początku tj. od momentu
założenia bibliotek gromadzkich — w Dębowicy, Staninie, Wojcieszko¬
wie i Woli Gułowskiej. W dwu dalszych bibliotekach gromadzkich były
dwie zmiany, w pozostałych od 3 do 7. Najczęściej zmieniały się biblio¬
tekarki zatrudnione w placówkach ryczałtowych. W roku 1967 nastąpiły
zmiany personalne w 6 bibliotekach gromadzkich. Przyczyną dużej płyn¬
ności kadr, zwłaszcza w placówkach ryczałtowych, jest niskie wyna¬
grodzenie zatrudnionych tam pracowników. Zmiany personalne po¬
wodują kilka niekorzystnych zjawisk m. in. nierytmiczność pracy, ko¬
nieczność stałego nauczania nowozatrudnionych bibliotekarzy, potrzebę
zastępstw przez instruktorki w placówkach, gdzie są wakaty. Generalnie,
zmiany te wpływają ujemnie zarówno na pracę bibliotek gromadzkich
jak i instruktorek.
Obecnie przyjmuje się do pracy osoby ze średnim wykształceniem
lub z niepełnym średnim, ale z warunkiem ukończenia średniego wy¬
kształcenia. Ilość bibliotekarzy w powiecie łukowskim z przygotowaniem
średnim bibliotekarskim wynosi 12, co stanowi 33% ogółu zatrudnio¬
nych. Z wykształceniem średnim ogólnym pracuje w bibliotekach 8 osób
(22% ogółu bibliotekarzy). W sumie — te dwie grupy stanowią 55%
bibliotekarzy. Z dalszych 16 osób zatrudnionych w bibliotekach, 10 osób
ma przygotowanie niepełnie średnie a 6 podstawowe.
Dokształca się 5 osób, w tym 2 na studiach wyższych, 2 w zakresie
szkoły średniej a 1 osoba na kursie POKKB.
W PiMBP pracowników działalności podstawowej jest 8 plus jeden
ryczałtowy. W bibliotekach gromadzkich jest 20 etatów i 8 ryczałtów.
Kierownikiem punktów bibliotecznych są najczęściej nauczyciele,
młodzież zrzeszona w ZMW, gospodynie wiejskie i młodzi rolnicy.
Praca instrukcyjno-metodyczna
Działalność tę można ująć w trzech punktach:
1. Szkolenie bibliotekarzy terenowych
2. Samokształcenie
3. Instruktaż w terenie
15
		

/page0018.djvu

			Szkolenie prowadzi się od 1948 roku. Początkowo były to jednodnio¬
we odprawy dla kierowników punktów, omawiające doraźnie ich pracę,
później kursy z szerszym programem bibliotecznym.
W roku 1948 zaczyna się również organizowanie systematycznych
szkoleń raz na kwartał dla przyszłych kierowniczek bibliotek gromadz¬
kich. Od 1951 roku są to już dwudniowe seminaria.
W listopadzie 1951 roku Biblioteka w Łukowie ma już dwie instruk¬
torki, które obsługują i miasto i teren.
W latach 1951 i 1952 organizowane są wspólne szkolenia z Biblio¬
teką Powiatową w Białej Podlaskiej i w Radzyniu.
W roku 1957 prowadzony jest cykl wykładów z historii literatury
polskiej, w roku 1960 z historii polskiej. Na każdym seminarium pro¬
wadzone jest szkolenie z techniki bilbiotecznej, ze służby informacyjnej
z ćwiczeniami z pracy z czytelnikiem, organizowane pokazowe wieczory
biblioteczne, podawane informacje polityczne.
Seminaria często są połączone ze zwiedzaniem w Łukowie zakładów
przemysłowych i użyteczności publicznej.
Poziom kierowników bibliotek gromadzkich był bardzo nierówny, po¬
czątkowo pracowało 50% nauczycieli, później powoli procent ten się
zmniejszył. Przyjęci bibliotekarze gromadcy mieli przeważnie wykształ¬
cenie podstawowe. W takich warunkach trudne były początkowo szko¬
lenia przede wszystkim ze względu na duże zróżnicowanie poziomu in¬
telektualnego. Każdy nowoprzyjęty bibliotekarz gromadzki odbywał 10
dniową praktykę biblioteczną, przechodząc przez wszystkie działy pracy
bibliotekarskiej. Zaznajamiano ich również z pracą placówek terenowych,
gdzie przeprowadzano różne formy pracy bibliotecznej.
Praktyki odbyło przez 18 lat 118 osób z powiatu łukowskiego i 20
osób z województwa lubelskiego i warszawskiego, jak również z POKB
w Jarocinie oraz kursu korespondencyjnego w Warszawie.
W ramach samokształcenia i szkolenia wewnątrzzakładowego biblio¬
tekarki z PiMBP w Łukowie raz w tygodniu odbywały systematyczne
szkolenia związane z szeregiem zagadnień bibliotecznych. W latach
ubiegłych przeszły kurs języka rosyjskiego i marksizmu zakończony
egzaminem, następnie kurs języka francuskiego. Prócz tego raz na 2
tygodnie odbywała się prasówka z czasopism i dzienników, (nawet ilu¬
strowana) w specjalnie prowadzonym zeszycie, z biegiem lat prze¬
kształciła się ona w prasówkę ustną prowadzoną tylko z czasopism kul¬
turalnych i oświatowych. Omawiano również artykuły z czasopism fa¬
chowych, dotyczące pracy z czytelnikiem, jak służba informacyjna, praca
instruktora, porady prawne dotyczące publicznych bibliotek powszech¬
nych, służba audiowizualna, praca z dziećmi itp.
Podobnie omawiano encyklopedie znajdujące się w PiMBP, informa¬
16
		

/page0019.djvu

			tory, słowniki. Dyskutowano nad twórczością poszczególnych pisarzy,
bardziej dyskusyjnych lub tych, których twórczość odbiegała od szablo¬
nu. Prowadzono dyskusje nad przeczytanymi nowościami współczesnej
literatury pięknej i popularno-naukowej.
Instruktaż związany był przede wszystkim z wyjazdami instruktorek
do bibliotek gromadzkich i punktów bibliotecznych w celu pomocy przy
przeprowadzeniu scontrum i selekcji księgozbioru, ukierunkowywaniu
pracy informacyjnej, załatwianiu spraw bibliotek w gromadzkiej radzie
narodowej, imprez itp.
Poza tym odbywano wyjazdy na konferencje wojewódzkie oraz w
celach zakupu mebli dla bibliotek gromadzkich i w sprawach związanych
z organizacją bibliotek. Wyjazdy instruktorek do bibliotek gromadzkich
w ciągu roku kształtowały się od 78 do 124 dni, inne objęły od 20-tu
do 55 dni. Instruktorzy odwiedzali każdą swoją bibliotekę raz w kwarta¬
le. Kierowniczka wyjeżdżała w teren w miarę potrzeby, zwykle załatwia¬
jąc sprawy sporne, lokalowe, sprawy gospodarcze i od czasu do czasu
przeprowadzając lustrację generalną jakiejś gorzej pracującej biblioteki.
Wyjazdy kierowniczki w ciągu roku kształtowały się od 8 do 24 dni do
bibliotek gromadzkich, wyjazdy inne od 13 do 30 dni.
Działalność informacyjna i oświatowa.
Działalność informacyjna w PiMBP datuje się od 1948 roku. Udziela¬
jąc różnych porad i informacji codzienie, początkowo ich nie rejestro¬
wano, dopiero od stycznia 1960 roku został zaprowadzony zeszyt kwe¬
rend. Za lata 1960—1967 udzielono 628 odpowiedzi, pytania były głównie
z dziedziny literatury i krytyki literackiej, poza tym regionalne, poli¬
tyczne, historyczne, techniczne itp. Przy tym w latach 1960—-61 było
ich rocznie okoł 16, podczas gdy w 1966 roku było 107 a w 1967 roku 154.
W roku 1968 do dnia 10 kwietnia załatwiono 95 kwerend. W Czytelni
Dziecięcej w Łukowie i Stoczku zeszyt pytań i odpowiedzi jest prowa¬
dzony od 1962 roku do chwili obecnej, zawiera on 204 pozycje. Przy tym
w roku 1962 było zanotowanych 12, w 1965 — 61, w 1967 — 57 pytań
i odpowiedzi.
Pytania głównie były z dziedziny twórczości autorów młodzieżowych,
życia wielkich ludzi, znaczenia wyrazów obcych, przyrodnicze, geogra¬
ficzne. Należy zaznaczyć, że statystyka ta nie jest pełna, gdyż niestety
pytania czytelników często nie są zapisywane z powodu braku czasu
i różnorodności prac wykonywanych przez bibliotekarkę.
Działalność informacyjna wymagała również udoskonalania warszta¬
tu służby informacyjnej, w ciągu tych lat rok rocznie powstawały nowe
kartoteki.
17
		

/page0020.djvu

			Obecnie w PiMBP w Łukowie jest 9 kartotek uzupełnianych na bie¬
żąco, którymi posługują się czytelnicy: osobowa, recenzji książek, re¬
cenzji filmów, zagadnieniowa, repertuarowa, bibliografii zawartości cza¬
sopism, historii krytyki literackiej polskiej, cykli powieściowych, cytat.
Teczki wycinków obejmują: recenzje filmów oraz tematy — „Z wę¬
drówek po świecie”, „Mieszkanie i ja”, „Wielcy ludzie”. Zapoczątkowano
Sztukę, Wielkich polityków, Naukę o literaturze i Poezję miłosną.
Albumy przygotowywane przez Bibliotekę to — Słownik polskich
pisarzy, Polscy bojownicy października, Stefan Żeromski, Mieszkanie to
ja. W ciągu lat rok rocznie powstawały jeden do 2-ch albumów, niektóre
zachowały się dotychczas, jak bibliograficzny dzieł Prusa i Orzeszkowej,
Wielcy politycy, Z kraju i ze świata.
W PiMBP założono od 1944 roku kronikę uzupełnianą na bieżąco, jak
również szereg albumów fotograficznych, w których znalazły swoje od¬
bicie wszystkie ważniejsze fakty życia kulturalnego, oświatowego i bib¬
liotecznego.
W bibliotekach gromadzkich służba informacyjna została zapocząt¬
kowana w 1960 roku z tym, że z początku polegała na wydzieleniu biblio¬
teki podręcznej i założeniu kartoteki osobowej. Z biegiem lat zostały za¬
łożone inne kartoteki i obecnie na bieżąco biblioteki gromadzkie i Miej¬
ska w Stoczku mają następujące kartoteki: osobowa, zagadnieniowa, re¬
pertuarowa, cykle powieściowe.
Wojcieszków ma służbę informacyjną najlepiej prowadzoną z całego
terenu i podobnie jak w Łukowie prowadzi 8 kartotek uzupełnianych
na bieżąco i 8 teczek wycinków. Drugą biblioteką gromadzką, która rów¬
nież dobrze prowadzi służą informacyjną jest Dębowica, bo choć ma
mniej teczek, to jednak więcej udzieliła odpowiedzi. W bibliotekach
udziela się informacji indywidualnie i zbiorowo. Informacja indywidu¬
alna polega na udzieleniu informacji jak najszybciej, najczęściej od razu,
nie szczędząc wyjaśnień, zachęcania do czytania i podsuwania książek
popularnonaukowych, nierzadko są to rozmowy o książkach itp. Ma to
miejsce w wypożyczalni i czytelni.
Praca z czytelnikiem zbiorowym polega na spotkaniach autorskich,
wystawach, lekcjach bibliotecznych, przeglądach bibliograficznych i po¬
mocach audiowizualnych. Praca z czytelnikiem zbiorowym jest bardzo
różnorodna, nasilenie tej pracy bywa w Dniach Oświaty, Książki i Prasy
i polega na spotkaniach autorskich, których jest zwykle 8—10 rocznie
i to głównie w bibliotekach gromadzkich. Sprowadza się zwykle 2—3
autorów rocznie, każdy z nich przeciętnie miewa cztery spotkania w te¬
renie. Biblioteki powiatu łukowskiego dwiedzili dotychczas następują¬
cy autorzy: Igor Newerly, Elżbieta Jackiewiczowa, Antoni Olcha, Wła¬
dysław Broniewski, Wojciech Żukrowski, Stanisław Strumph-Wojtkie-
18
		

/page0021.djvu

			wicę, Janusz Rychlewski, Mieczysław Lepecki, Maria Kędziorzyna, Se¬
weryna Szmaglewska, Jan Brzoza, Marian Bielicki, Krystyna Żywulska,
Olgierd Budrewicz, Danuta Bieńkowska, Zofia Posmysz-Piasecka, Karol
Koźmiński, Władysław Drewczyński (poeta ludowy), Janusz-Teodor Dy¬
bowski, Lesław Bartelski, Irena Gumowska (była 2-krotnie), Ryszard
Kłys, Józef Hen. W roku 1968 była Zofia Jeżewska i Lucjan Wolanowski.
W PiMBP organizowano rok rocznie od 1947 roku wystawy, pierwsza
wystawa została urządzona w grudniu 1944 roku. Były to:
1947 rok — „Poznaj prastare piastowskie ziemie”,
1948 „ — Książka dla młodzieży: Sport, Technika, Lotnictwo, Świat
dziewcząt, inne pomoce naukowe,
1949 ,, — „Wystawa Mickiewiczowska” — całe życie Mickiewicza
i jego twórczość (wyjątkowo udana wystawa),
1950	„	— „Walka o nowy ustrój w literaturze pięknej” —• literatura
postępowa,
1951	„	— „Pozytywizm polski” i „Historia ruchu robotniczego w
Polsce”,
1952	„	— „Postępowe tradycje Konstytucji Polskiej”,
1953	„	— „Książki leninowsko-marksistowskie”,
1954	,,	— „Książka rolnicza”,
1955	„	— „Wystawa Mickiewiczowska w 100-lecie śmiercii Mickie¬
wicza”,
1956 „ — Wystawa Sienkiewiczowska,
1957	„	— „Łuków w monografii i publicystyce”,
1958 „ — Rozwój Biblioteki Powiatowej Publicznej w Łukowie w
ciągu 50-lecia,
1959	„	— „Juliusz Słowacki”,
1960	„	— „Maria Konopnicka”,
1961	„	— „Wiedza pomaga w życiu”,
1962	,,	— „Ruch oporu podczas Ii-ej wojny światowej w Polsce”,
1963	„	— „Powstanie styczniowe”,
1964 „ — „Przegląd literatury XX-lecia”,
1965	„	— „Ludowe Wojsko Polskie”,
1966	„	— „Henryk Sienkiewicz”.
Wystawę zwiedzało zwykle około 1.000 osób oraz liczne wycieczki
z terenu. W PiMBP cały rok raz w miesiącu na każdą rocznicę czy to
polityczną, czy inną organizowano małą wystawę w wypożyczalni i w
Czytelni dla Dzieci. Wszystkie biblioteki gromadzkie organizowały rów¬
nież w ciągu roku od 8—12 wystawek okolicznościowych, a Biblioteki
w Stoczku i Wojcieszkowie organizowały raz na rok duże wystawy.
Pracą z czytelnikiem Zbiorowym były lekcje biblioteczne, struktu¬
ralne i tematyczne, które odbywały się najczęściej w Dni Oświaty Książ¬
19
		

/page0022.djvu

			ki i Prasy. Odbywały się one we wszystkich bibliotekach gromadzkich.
Obecnie został opracowanych schemat takich lekcji od I—VIII klasy
przez kierowniczkę Czytelni Dziecięcej w Stoczku, przy tym dla klasy
I-szej była to lekcja wprowadzająca. Schemat ten odbity na powielaczu
otrzymały wszystkie biblioteki terenowe jako pomoc metodyczną dla
prowadzenia lekcji bibliotecznych.
W PiMBP lekcje te odbywają się w Dniach OKiP dla licznych wy¬
cieczek dzieci szkolnych z terenu. W ciągu każdego roku odbywało się
od 10 do 60 lekcji bibliotecznych we wszystkich bibliotekach powiatu
łukowskiego.
Jako przygotowanie do spotkań autorskich odbywały się przeglądy
bibliograficzne utworów danego autora i krytycznych o nim opracowań.
W ramach działalności informacyjnej czytelnicy korzystali z różnych
bibliografii do potrzebnych im zagadnień. Pomoce audiowizualne uży¬
wano przy organizowaniu wieczorów bibliotecznych. W PiMBP opra¬
cowano kilka tekstów tego rodzaju wieczorów, które wypożyczano do
bibliotek gromadzkich. Pomoce audiowizualne najczęściej były wyko¬
rzystywane w czytelniach dziecięcych, głównie telewizor, radio, adapter.
Prowadzona była również w niektórych bibliotekach gromadzkich
praca z czytelnikiem w formie prasówek. Systematyczna praca z czy¬
telnikiem prowadzona była w Czytelni Dziecięcej w Łukowie od 1944
roku, a w Stoczku od 1962. Rok rocznie urządzano takie imprezy jak:
choinka noworoczna, Dzień Dziecka, Dzień Matki itd.
Formy pracy najczęściej stosowane to pogadanki, chwilki autorskie,
przeglądy książek, wieczory baśni z przeźroczami (raz w tygodniu), lekcje
biblioteczne przeprowadzane dla wszystkich klas, obchody aktualnych
rocznic literackich. Prowadzono kółka zainteresowań, plastycznych i tech¬
nicznych, przygotowania do imprez. Organizowano wystawy większe
i wystawki na każdą rocznicę literacką, państwową, społeczną. Opraco¬
wywany był kalendarz historyczny na każdy miesiąc. Frekwencja dzien¬
na w Czytelni Dziecięcej w Łukowie była od 40 do 60 dzieci. W Stoczku
od 50—70 dzieci. Praca z młodocianym czytelnikiem była również pro¬
wadzona w bibliotekach gromadzkich, tylko w zmniejszonym zakresie.
W latach ubiegłych organizowano zespoły czytelnicze, wieczory dys¬
kusyjne, w bibliotekach gromadzkich. W ostatnich latach prowadzono
„Zgaduj-zgadule” i konkursy. W latach czterdziestych były konkursy
rolnicze. Od roku 1960 są organizowane stale konkursy czytelnicze na
różnorodne tematy: W 1960/61/62 były dwa konkursy „Wiedza pomaga
w życiu” i „Technika w życiu codziennym”, 1962/63 „Polska i świat
współczesny”, 1964 „Złoty kłos” i „Bliżej książki współczesnej”, 1965/66
„Zdrowie i kultura podstawą współczesnej rodziny”, 1967 „Kultura na
codzień”, „Sygnał dała Aurora” i konkurs dla kierowników punktów
20
		

/page0023.djvu

			bibliotecznych. W 1968 roku prowadzono konkurs „Poznajemy świat
współczesny”, oparty przede wszystkim o znajomość czasopism, oraz
konkurs rolniczy dla kierowników punktów bibliotecznych w związku
z upowszechnianiem zagadnień oświaty rolniczej. Niektóre z tych kon¬
kursów przyczyniły się do większej poczytności książek popularno-nau¬
kowych, trudniejszych. Zaznajamiały z problemami ogólnopolskimi
z techniką, z historią. Konkursem, który miał szczególne wzięcie i to
w środowisku gospodyń wiejskich było „Zdrowie i kultura podstawą
współczesnej rodziny” i „Kultura na co dzień”. Do konkursów tych
przystąpiło kilka tysięcy czytelników, przeczytano kilkanaście tysięcy
książek. Osobną akcję, która w dużej mierze przyczyniła się do rozwoju
czytelnictwa było współzawodnictwo bibliotek. PiMBP oraz biblioteki
gromadzkie przystąpiły do współzawodnictwa w 1951 roku, 1965/66 i w
1967 roku.
We współzawodnictwie zwracało się uwagę na wszystkie elementy
pracy bibliotek, ale największy nacisk był położony na rozwój czytel¬
nictwa. Biblioteki, dzięki współzawodnictwu uzyskały większe lokale,
lepszą współpracę ze środowiskiem i organizacjami, a najważniejsze wię¬
cej czytelników, dzięki założeniu 19-tu nowych punktów bibliotecznych.
Do polepszenia pracy bibliotek gromadzkich w dużej mierze przyczy¬
niły się wycieczki turystyczno-dydaktyczne dla bibliotekarek tereno¬
wych, urządzane rok rocznie od 1950 roku. Bibliotekarze zwiedzili mias¬
ta: Warszawę, Gdańsk, Kraków, Poznań i poznańskie z Biskupinem,
Kielce i kieleckie, Tatry, Bieszczady, Pieniny, Karkonosze, Beskid Śląski,
Wybrzeże, Pojezierze Mazurskie, Elbląg i okolice. W miejscowościach
zwiedzanych oglądały i poznawały pracę dużych bibliotek: Jagiellońskiej
(dwukrotnie), Narodowej, Publicznej m.st. Warszawy, Raczyńskich, Kór¬
nicką, Bibl. PAN-u w Gdańsku, następnie w zwiedzanych miejscowoś¬
ciach biblioteki wojewódzkie, powiatowe, gromadzkie i punkty biblio¬
teczne danego regionu.
Praca bibliograficzna
W 1946 roku PiMBP w Łukowie otrzymała dar od Ob. Majewskiej,
wdowy po zamordowanym przez niemców w obozie Janie Stanisławie
Majewskim, referencie wojskowym tutejszego Starostwa, zamiłowanym
regionaliście, autorze monografii „Łuków” i innych. Obywatelka Ma¬
jewska ofiarowała zbiory swego męża w postaci zbieranych notatek
bibliograficznych i czasopism, wydawanych w Łukowie w XX-leciu mię¬
dzywojennym. Uzyskawszy sporo cennych materiałów regionalnych
PiMBP weszła w kontakt z nieżyjącym obecnie, zamiłowanym regiona¬
listą Leonem Klimeckim, świetnym znawcą przeszłości Ziemi Łukowskiej.
To stało się impulsem do zbierania materiałów dla przyszłej bibliografii
21
		

/page0024.djvu

			regionalnej Ziemi Łukowskiej. Postanowiono zbierać od 1944 roku na
bieżąco wszystko, co dotyczy zarówno dawniejszej Ziemi Łukowskiej,
jak i obecnego powiatu łukowskiego, ukazujące się w drukach zwartych
i czasopismach. Nawiązano kontakt z Instytutem Bibliograficznym Bi¬
blioteki Narodowej i w porozumieniu z tą instytucją zaczęto opraco¬
wywać materiały. W chwili obecnej „Łukowiana” obejmują 7.000 pozycji.
Bibliografia ma objąć 16 działów z następujących dziedzin: historii,
polityki, spraw gospodarczych, społecznych, demograficznych, oświaty,
kultury i sztuki, literatury, zagadnień przyrodniczych, zdrowia, urba¬
nistyki, spółdzielczości, komunikacji i łączności, administracji, turystyki,
kultury fizycznej. Pozycji bibliograficznych na bieżąco przybywa nie¬
omal codziennie. W niedługim czasie będzie przygotowana do druku.
W spółpraca z organizacjami
Współpraca ze środowiskiem i organizacjami polegała na wspólnym
organizowaniu wyjazdów instrukcyjnych w teren, odczytów, przeglądów
bibliograficznych, spotkań autorskich itp.
W latach 1944—46 były organizowane wspólnie ze szkolną młodzieżą
zbiórki książek w czasie Dni OKiP, istniała również współpraca z ZNP.
Z czasem w miarę tworzenia się nowych organizacji i instytucji k.o.
włączano się do wspólnych prac. Biblioteka jest w stałym kontakcie
z Komitetem PZPR. Na konferencjach kwartalnych dla bibliotek gro¬
madzkich członkowie Komitetu PZPR służą informacjami politycznymi,
wygłaszają odczyty polityczne, rolnicze i inne. Odbywają się również
spotkania z działaczami politycznymi, wojskowymi, byłymi uczestnikami
Ruchu Ooporu itp.
Bardzo dobrze układa się współpraca z TWP. W roku 1967 zorgani¬
zowano 17 odczytów politycznych przez prelegentów Ośrodka Partyjnego
i członków TWP. Stała współpraca z ZMW przebiega zgodnie z wspólnie
ułożonym planem. Z ZMW zorganizowano kurs dla kierowników punk¬
tów bibliotecznych w I-szym kwartale 1968 roku i konkurs rolniczy.
40% kierowników punktów bibliotecznych należy do ZMW. Biblioteka
wspólnie z ZP ZMW dąży do tego, aby każdy z członków ZMW danej
miejscowości był czytelnikiem swojej biblioteki. Współpraca z PDK od
początku zorganizowania tej placówki układała się bardzo dobrze, wspól¬
nie organizowano spotkania autorskie, była wzajemna wymiana pre¬
legentów Biblioteki i PDK na konferencjach powiatowych, na semi¬
nariach dla świetlic itd. Organizowano wspólne wyjazdy do klubów
„Ruchu” i „Rolnika” z którymi stale współpracują kierowniczki biblio¬
tek gromadzkich. Istnieje również współpraca bibliotek gromadzkich
z Kołami Gospodyń Wiejskich. Dwa konkursy organizowane w 1965/1966
„Zdrowie i kultura podstawą współczesnej rodziny” i w 1967 r. „Kultura
22
		

/page0025.djvu

			na codzień” głównie opierały się na członkiniach KGW. Na uwagę za¬
sługuje systematyczna współpraca z zakładami przemysłowymi w Łuko¬
wie, jak Łukowskie Zakł. Obuwia, Spółdzielnia 22 lipca, PSS, Komitet
Przeciwalkoholowy, San.-Epid. od których biblioteki uzyskiwały nagrody
na konkursy czytelnicze.
Kontakty z zagranicą
PiMBP w Łukowie miała i ma kontakty z zagranicą. W 1955 roku
odwiedzili PiMBP bibliotekarze и NRD: lisa Schumann i Erick Sick.
Poznali pracę PiMBP, zwiedzili Bibliotekę Gromadzką w Staninie i Punkt
Biblioteczny w Dmininie. Napisała o tym w piśmie 'niemieckim „Von
Peking bis Tirana” [Nr 12 z 1955 roku] Ilse Schumann w art. pt. „Garść
orzechów”, który został przetłumaczony przez kierowniczkę dla „Biblio¬
tekarza Lubelskiego” (Nr 1 z 1956 roku).
Kierowniczka biblioteki w 1956 roku wyjeżdżała do NRD na konfe¬
rencję bibliotekarzy niemieckich do Berlina i Drezna zorganizowaną
z racji „wolnego dostępu do półek”. Zwiedziła wówczas biblioteki po¬
wiatowe, gromadzkie punkty biblioteczne, bibliotekę Ziemi Saskiej z jej
zbiorami i wojewódzką w Dreźnie.
W styczniu 1958 roku odwiedził Bibliotekę w Łukowie Z. Grońsky
z Czechosłowacji z Biblioteki Narodowej w Martinie.
W latach późniejszych odwiedzili PiMBP bibliotekarze bułgarscy.
W 1960 roku w Czytelni Dziecięcej w Łukowie był konkurs pt. „Jedzie-
my w świat”, wówczas dzieci z czytelni nawiązały kontakt z czytelnią
dziecięcą w Poczdamie za pośrednictwem lisy Schumann i z jedną z czy¬
telń dziecięcych w Moskwie. Dzieci wymieniały między sobą listy,
drobne upominki, znaczki. Cała dokumentacja tych kontaktów jest za¬
chowana w aktach Czytelni Dziecięcej w Łukowie.
W 1966 roku, w roku Sienkiewiczowskim, do Łukowa przyjechał
Dr Hermann Buddensieg z Heidelbergu, tłumacz poezji Mickiewicza na
język niemiecki, ofiarował on Bibliotece „Pana Tadeusza” w tłumacze¬
niu niemieckim. Od czasu do czasu przysyła pismo „Mickiewicz Blatter”
w którym są artykuły dotyczące literatów polskich, prozaików i poetów,
zarówno autorów dawnych jak i współczesnych. Opisał również uroczys¬
tości Sienkiewiczowskie, które się odbyły w Woli Okrzejskiej w 1966
roku.
		

/page0026.djvu

			WANDA STRZELECKA
Kier. Biblioteki Grom.
w Wojcieszkowie k/Łukowa
BIBLIOTEKA W WOJCIESZKOWIE
Wojcieszków — to wieś położona w powiecie łukowskim, licząca po¬
nad 1.100 mieszkańców. Centrum wsi to kwadratowy rynek zamieniony
ostatnio na skwerek. Wokół rynku w mniejszym lub szerszym promieniu
zogniskowane jest życie kulturalne, administracyjne i gospodarcze.
A więc: budynek Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej, nowoczesny
gmach Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowej, w którym jednocześ¬
nie mieści się Spółdzielnia Zdrowia, Przedszkole, Poczta, Kościół, budy¬
nek melioracyjny, cztery sklepy GS-u, Biblioteka, Świetlica i Klub
Ruchu. Na dalszych ulicach biegnących promieniście od rynku: 8-klaso-
wa Szkoła Podstawowa, dwa dalsze sklepy, biura GS, Leśnictwo i ma¬
gazyny GS.
Zabudowa wsi o charakterze miejskim świadczy o jej ciekawej
przeszłości. W XIV w. na miejscu obecnej wsi Wojcieszków została zało¬
żona osada o nazwie Nowie Miastko. W XV w. Nowe Miastko nazwano
Wojcieszkowem. Jako miasteczko odnotowane jest w 1569 r.
W roku 1437 założona została staraniem Ciołka-Bielińskiego parafia,
erygowana przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego. W XVIII w. Wojciesz¬
ków w dalszym ciągu zaznaczany jest jako miasto Wojcieszków. W tym
wieku majątki okoliczne przechodzą kolejno z rąk Bielińskich do Trete-
rów i z rąk Treterów w ręce rodu Suchodolskich. Suchodolscy zakładają
w r. 1771 pierwszą bibliotekę w Wojcieszkowie, liczącą 95 tomów.
Wzmiankę o bibliotece znajdujemy w materiałach archiwalnych po raz
drugi w r. 1807 — biblioteka liczy wówczas 173 dzieła. Na marginesie
spisów książek znajdują się jeszcze ślady wypożyczeń. Szereg ciekawych
pozycji z tej pierwszej biblioteki zachowało się do dzisiaj w ilości ok.
20 pozycji w kancelarii parafialnej. Między innymi są tu:
1. Dekrety Papieża Grzegorza IX z r. 1615.
2. Kazania na niedziele i święta doroczne przez XD. Fabiana Bir-
kowskiego. Wydane w Krakowie w r. 1620. — Okładka z drzewa
obijana skórą, zapinana na klamry już zniszczone. Drukowana
gotykiem. Z dedykacją: „Naiaśnieyszemu Panu Pan Wladislawowi
Zygmuntowi Polskiemu у Szwedzkiemu Królewicowi Panu Swe¬
mu Mciwemu”.
3. Monomachia — per Nicolaum Gregorum Buxte — Rok 1608.
4. Ingressus in Philiosophiam — pisana ręcznie przez ks. Manieckie-
go w r. 1624.
24
		

/page0027.djvu

			5. Bardzo obszerny i nadzwyczaj ciekawy słownik łaciński z r. 1681.
6. Nauki Homilie... wydane przez ks. Samuela Wysockiego od
S.	Floriana Scholarum Piarum — r. 1762.
Reszta pozostałych z tej biblioteki książek pochodzi przeważnie
z XVIII w.
Siadów działalności bibliotecznej w wieku XIX i początkach wieku
XX należałoby się doszukiwać w pracach społeczno-oświatowych.
Początki właściwej biblioteki publicznej wiążą się już z Polską Lu¬
dową i z rokiem 1949. Mały, skromny lokal na jednej z bocznych ulic,
księgozbiór liczący 500 tomów, czytelników 90, z tego tylko dziesięciu
dorosłych, reszta to młodzież szkolna. Różne przyczyny składały się na
to, że ludność stroniła od książki — czasy okupacyjne, pewne zacofanie
kulturalne lat międzywojennych, niechęć i nieufność do wszystkiego
co nowe.
Pomiędzy biblioteką a wsią stał mur, który trzeba było zburzyć.
Praca biblioteki nie mogła się ograniczać do wypożyczania książek, ko¬
niecznym było podjęcie pracy propagandowej. Początkiem tej pracy była
forma wizualna. Estetyczny wygląd biblioteki, plansze, interesujące has¬
ła, małe a rzucające się w oczy wystawki książek. Chodziło o rozbudzenie
ciekawości, a za ciekawością miało przyjść rozczytanie.
W 1949 r. Gmina liczyła 18 wsi, niektóre odległe od siebie o 10—12
km — pomocą w rozwoju czytelnictwa stały się punkty biblioteczne,
z początku cztery z czasem dwanaście. Poprzez punkty praca biblioteki
zaczęła promieniować, zaczęła obejmować mieszkańców całej gminy.
W r. 1950 powiększa się już znacznie księgozbiór samej Biblioteki gro¬
madzkiej, liczy on 1.406 tomów, czytelników jest 146 w tym 32 doros¬
łych. Organizuje się akcję księgonoszy — stwarza się pierwszy młodzie¬
żowy aktyw biblioteczny. W 1951 r. czytelników jest 176, w tym 45
dorosłych. Księgozbiór rozrasta się do 1.924 tomów. W 1952 r. książek
jest już 2.154, a czytelników 238. W roku 1953 książek 2.627, czytelników
288, w tym 103 — dorosłych. Co czytelnicy czytają? — jak czytają?
Przeprowadzona analiza czytelnictwa na podstawie kart czytelnika
i rozmów indywidualnych daje obraz mało pozytywny. Czytelnicy czy¬
tają przeważnie mechanicznie, poszukują rzeczy jedynie specjalnie fra¬
pujących, gonią za wątkiem fabularnym z pominięciem wszystkich praw¬
dziwych wartości książki. Bardzo prędko zapominają o tym, co czytali.
„Niech mi Pani da książkę, żeby był on i ona i żeby się kochali” — to
najczęstsze żądanie kobiet, „żeby była przygoda i wojna” — proszą
mężczyźni. Powstaje teraz problem nie tylko ilości ale jakości czytelnic¬
twa. W tym celu oprócz rozmów indywidualnych organizuje się wieczo¬
ry głośnego czytania i wieczory dyskusyjne. Wieczory te urozmaicane
są formami teatralnymi. Tak powstaje z czasem kółko teatralne.
25
		

/page0028.djvu

			Rok 1953 był dla Biblioteki rokiem przełomowym. Praca z czytelni¬
kiem przybrała formy bardziej zorganizowane i stałe. Tworzy się bar¬
dzo silny aktyw czytelniczy, powstaje Koło Przyjaciół Biblioteki. Roz¬
wija się coraz bardziej pracę zespołów dyskusyjnych i teatralnych. Bi¬
blioteka staje się ośrodkiem kultury i wspólnie z miejscową szkołą stara
się upowszechniać szeroko dobra kulturalne.
W roku 1956 przy Bibliotece powstaje świetlica. Podstawą jej prac
jest właśnie Biblioteka będąca siedem lat głównym trzonem życia kul¬
turalnego. Wspomniane wyżej zespoły dyskusyjne czytają i omawiają
przede wszystkim książki autorów najmniej czytanych. A więc: Panfie-
rowa — „Bruski”, Cronina — „Gwiazdy patrzą na nas”, Laffitte —
„Dziewczyna walczy”, Seghers — „Umarli pozostają młodzi”, Jiraska —
„Na starej poczcie”, Fadiejewa — „Młoda Gwardia”. Z polskich auto¬
rów — twórczość Orzeszkowej, Kożniewskiego, Sienkiewicza, Prusa,
Mickiewicza, Konopnickiej. Szczegółowo omawiano „Chłopów” Reymon¬
ta. Zespół dyskusyjny wspólnie z kółkiem teatralnym przepracował
wybrane utwory z twórczości Fredry i Bałuckiego. Kółko teatralne przy¬
gotowało również inscenizację „Marty” Orzeszkowej, „Młodej Gwardii”
Fadiejewa, „Miasta niepokonanego’ 'Brandysa, inscenizację ballad Mic¬
kiewicza oraz III część „Dziadów”. Imprezami objęto wsie — Wojciesz¬
ków, oraz Burzec i Siedliska jako większe ośrodki. Były to imprezy
bezpłatne. Pierwszą płatną imprezą była bajka „Królewna Śnieżka” wg
Walta Disneya opracowana w formie bajki dla dorosłych. Dochód w su¬
mie 1.100 zł przekazano całkowicie na odbudowę Warszawy. Dalsze
sztuki — to „Zemsta” Fredry i „Grube ryby” Bałuckiego. Z otrzymanych
dochodów zakupiono radio dla Biblioteki oraz adapter i 40 płyt. W r.
1957 działalność kółka teatralnego przeniosła się do nowo założonej
świetlicy. Biblioteka jednak w dalszym ciągu nie traciła z nim łącz¬
ności — omawiając twórczość autorów granych sztuk, epokę itp. Łącz¬
ność w tej formie utrzymana jest do dnia dzisiejszego.
W roku 1957 — Biblioteka posiada już 3.704 tomów, czytelników
334 — w tym powyżej lat 14 — 193. W tym roku w związku z reorga¬
nizacją administracji i zmniejszeniem zasięgu Rady Gromadzkiej zmniej¬
szyła się ilość punktów bibliotecznych do liczby 8. Założenie świetlicy
musiało też do pewnego stopnia zmienić charakter pracy samej Biblio¬
teki, nastawiając ją bardziej na współpracę, pomoc i instruktaż, bowiem
Biblioteka wciąż grała rolę dominującą. Poza tym poważny odcinek
pracy bibliotecznej poświęcono na pracę z dziećmi. Wygłaszano bajki
z przeźroczami i dyskusjami. W pracy z dorosłymi oprócz dyskusji wpro¬
wadzono po raz pierwszy zgaduj-zgadule literackie w formie imprez
przy współpracy świetlicowego koła teatralnego. Urządzono ciekawy
lokalny konkurs prasowy, oraz wystawę „Twórczość E. Orzeszkowej”.
26
		

/page0029.djvu

			Biblioteka Gromadzka w Wojcieszkowie
Fragment wypożyczalni Biblioteki Gromadzkiej w Wojcieszkowie
27
		

/page0030.djvu

			W г. 1958 rozpoczęto regularne lekcje literatury dla dorosłych. Lekcje
te jednak egzaminu nie zdały i nie zainteresowały na tyle, żeby je kon¬
tynuować, prawdopodobnie zbyt były właśnie lekcjami. W dalszym ciągu
natomiast powodzeniem cieszy się zgaduj-zgadula, wystawy i wystawki,
w które ten rok szczególnie obfitował (6 mniejszych, 2 duże). Jako no¬
wość rozpoczęto wieczory poezji, traktując je jako popularyzację poezji
w środowisku i pomoc dla świetlicy przy urządzaniu konkursów recyta¬
torskich. W dalszym etapie rozwoju wieczory te dały początek Teatrowi
Poezji.
W tymże roku Bibliotekę w Wojcieszkowie odwiedzili goście z Cze¬
chosłowacji.
W roku 1960 — czytelników ogółem było już 600, a księgozbiór liczył
4.121 tomów. Z ówczesnych prac pogłębiających czytelnictwo należy wy¬
mienić konkurs młodzieży „Zwiedzamy świat” połączony z imprezą
artystyczną, zgaduj-zgadulą i dużą wystawą, oraz rozpoczęcie wykładów
z historii Polski.
W tym czasie Biblioteka zmienia siedzibę. W połączeniu ze świetlicą
uzyskuje w budynku GRN trzy pokoje. Ułatwiło to założenie czytelni
(16 miejsc), co w dużej mierze przyczyniło się do podniesienia czytel¬
nictwa.
Z imprez 1961 r. należy wymienić dużą wystawę „Stroje polskie od
X do XX w.” ogromnie pracochłonną, którą zwiedziło ok. 1.000 osób.
W 1962 r. rozpoczęto oprócz wykładów i imprez literackich jak wie¬
czory poezji Gałczyńskiego z wystawieniem „Zielonej gęsi” i in. — szereg
pogadanek na różne tematy popularno-naukowe jak: „Film od strony
kuchni”, „Pochodzenie człowieka”, „Jak powstały rasy”, „Jak powstał
język” itp. W tym roku Bibliotekę odwiedził Wojciech Żukrowski z cór¬
ką. Było to spotkanie, które długo pomiętać będą tutejsi czytelnicy.
W roku tym Biblioteka wzięła udział w Konkursie ogólnowojewódzkim
„Polska i świat współczesny”. W tym roku również położono szczególny
nacisk na służbę informacyjno-bibliograficzną, rozbudowując znacznie
warsztat informacyjny.
Do ważniejszych wydarzeń 1963 r. należy wystawa „Powstanie stycz¬
niowe na ziemiach podlaskich”, szereg imprez związanych z tym tema¬
tem, wizyta sześćdziesięciu bibliotekarzy z woj. poznańskiego, oraz rozpo¬
częcie nowej formy pracy nad literaturą — tak zwane spotkanie z auto¬
rami bez autorów. Forma polegająca na przeprowadzeniu z podstawio¬
nym autorem rodzaju wywiadu z dokładnie opracowanym scenariuszem
i recytacją, względnie cytowaniem jego utworów. Forma, okazała się
atrakcyjną i przyjęta została przez tutejszych czytelników bardzo przy¬
chylnie, przetrwała do dzisiaj tzn. do r. 1968. Nie tylko zresztą prze¬
trwała, ale rozprzestrzeniała się na inne tereny nie tylko powiatu łu¬
28
		

/page0031.djvu

			kowskiego. Omówiono w ten sposób twórczość Faulknera, Morcinka,
Omówiono w ten sposób twórczość Faulknera, Morcinka, Broniewskiego,
Konopnickiej, Krasickiego, Sienkiewicza, Dąbrowskiej, Słowackiego,
Nałkowskiej, Gojawiczyńskiej, Prusa. Ostatnio jako inowację tej formy
wprowadzono głos „autora” z taśmy magnetofonowej. Dotyczy to szcze¬
gólnie autorów dawnej epoki, dając doskonałe efekty. W 1963 r. przy
Bibliotece i Świetlicy powstał Klub „Książki i Prasy „Ruchu”. Bibliotece
przybyła nowa instytucja do współpracy i pewnej opieki polegającej na
koordynowaniu prac kulturalno-oświatowych.
Rok 1964 upłynął pod znakiem 20-lecia Polski Ludowej. Oprócz wy¬
kładów we własnym zakresie czytelnicy wysłuchali szeregu wykładów
na tematy popularnonaukowe wygłoszone przez prelegentów TWP. W
tym roku Biblioteka urządziła zakrojoną na szeroką skalę wystawę ph.
„Osiągnięcia 20-lecia naszej wsi” oraz szereg innych imprez rozrywko¬
wych. Wystawę i imprezy obejrzeli wszyscy bibliotekarze pow. łukow¬
skiego oraz uczestnicy szeregu kolonii letnich. W roku 20-lecia Biblio¬
teka liczyła 638 czytelników, księgozbiór wzrósł do 5.074 tomów.
Rok 1965 poświęcony był tematyce rolniczej. 1966 — Milenium — ta
data mówi sama za siebie i wyznacza zakres oraz nasilenie prac. Wzno¬
wiono cykl wykładów historycznych, założono Uniwersytet Powszechny,
przeprowadzono konkurs „Kultura i zdrowie podstawą współczesnej ro¬
dziny”, zorganizowano spotkania z poetami ludowymi ziemi Kurpiowskiej
i Rzeszowszczyzny, urządzono „Dni Wojcieszkowa” oraz imprezę artys¬
tyczną pt. „Lublin w życiu i twórczości pisarzy polskich”, kontynuowano
miesięczne przeglądy nowości wydawniczych w Klubie, urządzono spot¬
kanie z poetą Aleksandrem Rymkiewiczem, przygotowano dużą wystawę
„Siadami H. Sienkiewicza”.
W roku 1967 dla placówek kulturalnych przeznaczono cały domek
w centrum wsi. Biblioteka otrzymała lepszy lokal, czytelnię na 20 miejsc,
oprócz tego znalazła się tu sala wykładowa z telewizorem. Otrzymano
nowy sprzęt, magnetofon, uzyskany jako nagroda w wojewódzkich eli¬
minacjach teatru poezji i własny telefon. To już nie mała Biblioteczka
w ciasnym, ciemnym lokalu z zepsutą, krzywą podłogą 1949 r. — to już
instytucja, którą zna i z którą liczy się każdy mieszkaniec terenu. To
instytucja, gdzie z całym zaufaniem przychodzi się po radę, wyjaśnia
wątpliwości. Instytucja, która pomaga w nauce kształcącym się zaocznie,
której rozbudowany aparat służby informacyjnej zaciekawia, uczy i pro¬
wokuje do nauki i szukania.
Służba informacyjna rozbudowywana przez szereg lat posiada dzisiaj:
I.	Kartoteki — 1) „Lublin i Lubelszczyzna”, 2) kartoteka osobowa,
3) wycinki prasowe, 4) kartoteka zagadnieniowa, 5) kartoteka repertua¬
29
		

/page0032.djvu

			rowa, 6) kartoteka terenu, 7) kartoteka terminów literackich, 8) karto¬
teka przysłów.
II. Teczki 1) „Autorzy współcześni”, 2) „Ludzie o których powinniś¬
my wiedzieć”, 3) „Nowinki naukowo-techniczne”, 4) „Plastyka i ludzie
plastyki”, 5) „Wydarzenia historyczne”, 6) „Montaże”, 7) Piosenki,
8) „Aforyzmy i dowcipy”.
III. Kronikę działalności.
IV. Cztery albumy.
V. Dużą bibliotekę podręczną mieszczącą się w ładnej nowoczesnej
szafie uzyskanej w formie nagrody za współpracę z Klubem „Ruchu”.
Praca kulturalno oświatowa przybiera coraz szersze kręgi. W oma¬
wianym roku urządzano imprezy nie tylko na swoim terenie, ale i w
innych bibliotekach jak Trzebieszów i Huta Dąbrowa. Były to odczyty
i imprezy związane z 50-leciem Rewolucji Październikowej. Obchody
Rewolucji Październikowej miały na terenie Biblioteki b. uroczysty cha¬
rakter. Wystawa, imprezy, odczyty, ciekawe spotkania. Odwiedzali Bi¬
bliotekę uczestnicy Rewolucji — odwiedzali autorzy: I. Gumowska,
L. Bartelski, Z. Jeżewska. Konkursy takie jak „Estetyka życia codzien¬
nego” i „Sygnał dała Aurora” włączyły do współpracy 48 czytelników.
Biblioteka bierze udział we wszystkich przejawach życia społecznego
i politycznego terenu. Posiada aktywne Koło Przyjaciół liczące 35 osób.
W r. 1967 powstał przy Bibliotece Uniwersytet Kultury — co ma swoją
niemałą wymowę. Z kierownikami punktów bibliotecznych, których
w tej chwili jest siedmiu (na 10 wsi należących do GRN) przeprowadza
się systematyczne szkolenia. Cyfrowo Biblioteka w 1967 r. wyglądała
następująco: 5.299 tomów, czytelników 647, w tym do lat 14 — 127,
w granicach lat 15—20 jest 170 i powyżej lat 20 — 350. Prenumeruje
się 12 czasopism. Czytelnię odwiedza rocznie około 600 czytelników.
Trudno w krótkim artykule omówić całokształt pracy i wszystkie jej
formy w ciągu dziewiętnastu lat istnienia. Droga, którą przeszli miesz¬
kańcy wsi w okresie trwania władzy ludowej jest ogromna — i ogromna
również odpowiedzialność takich instytucji jak biblioteka. Aktualny jest
nadal kierunek działania zmierzający do zacierania różnic między wsią
a miastem, do upowszechniania poprzez biblioteki dóbr kulturalnych,
dostępnych wszystkim mieszkańcom.
\
WAŻNIEJSZE ,,ŁUKO WIAN A’ ’
1. BIBLIOTEKA Powiatowa i Miejska w Łukowie w okresie 50-lecia
1908—1958. Łuków 1958 Prez. PRN 4° ss. 19.
2. ORŁOWSKI Ryszard, Szaflik Józef Ryszard: Dzieje miasta Łukowa.
Lublin 1962 Wydawn. Lubel. 8° ss. 169, nlb. 3, ilustr., tabl.
30
		

/page0033.djvu

			3. SZAFLIK Józef Ryszard: O położeniu i walce klasowej chłopów we
wsiach starostwa łukowskiego w XVII wieku. — Rocz. lubel. Т. 1:
1958 s. 69—89.
4. Z PRZESZŁOŚCI ziemi łukowskiej. Materiały sesji naukowej poświę¬
conej przeszłości miasta Łukowa i ziemi łukowskiej, odbytej w dniu
28 września 1958 r. Red. Ryszard Orłowski [i in.]. Lublin 1959 Lub.
Spółdz. Wydawn. 8° ss. 188, tabl., mapy, ilustr. portr.
Wybr. W. B.
KARTOTEKA REGIONALNA
BIAŁA PODLASKA
1. Krzyształowicz Kazimierz: Zasłużony jubileusz Janowa Podlaskiego. — Wszech
świat 1968 z. 3 s. 57—60, iluistr.
2. Sroka Jerzy: Chlubna karta. — Wrocł. Tyg. Katol. 1968 nr 37 s. 1.
Miasto i powiat Biała Podlaska w okresie okupacji.
BIŁGORAJ
3.	Satora Kazimierz: Sanitariuszki z Lasów Janowskich i Puszczy Solskiej. —
Wrocł. Tyg. Katol. 1968 nr 23 s. 6—7, fot.
Irena Lesisz, Halina Dorywulska, Janina Fundalej.
BYCHAWA
4.	Karłowicz Leon: Z perspektywy 20 lat. — Teatr lud. 1968 nr 4 s. 56—58.
Amat. zespół teatralny w Technikum Rolniczo-Pszczelarskim w Pszczelej
Woli.
CHEŁM
5. Falkowski Zbigniew: Chełm kredą pisany. — Tyg. kult. 1968 nr 3 s. 6, 9, ilustr.
Dot. epidemii w wyniku zatrucia wodą.
6. Kołtun Edward: Codzienna praca grup. — Zycie Partii 1968 nr 6 s. 22—23.
Lubelskie Zakłady Przemysłu Cementowego.
7. Okoń Longin Jan: Spotkanie poetów ludowych z mieszkańcami Strupina Du¬
żego. — Ziel. Sztand. 1968 nr 15 s. 4.
8. Radczak Anna: Chełm II przed wielkim szczytem. — Sztand. Ludu 1968 nr 101
s. 3, ilustr.
Budowa Cementowni Chełm II.
9. Skibiński Stanisław: Kapliczki i świątki powiatu chełmskiego w świetle źródeł
archiwalnych. — Pol. Szt. Lud. 1967 nr 4 s. 223—341, ilustr.
HRUBIESZÓW
10. Brzostowiecka Maria: Region — tradycja i kultura. [Towarzystwo Regionalne
Hrubieszowskie], — Tyg. kult. 1967 nr 3 s. 6, ilustr.
11. Łoboda Wiktor: Na 24 południku. Hrubieszów. — Kamena 1968 nr 10 s. 7, fot.
Z cyklu: „Miasto na dłoni”.
31
		

/page0034.djvu

			JANÓW LUBELSKI
12. Satora Kazimierz: Sanitariuszki z Lasów Janowskich i Puszczy Solskiej. =
poz. 3.
13. Sowiakowski Jeremiasz: Okupacyjne wspomnienia z Janowa Lubelskiego. —
Pr z. lek. 1968 nr 1 s. 236—243.
KAZIMIERZ
14. Parfianowicz Kazimierz: Fundacja Pana Górskiego. Z historii Kazimierza I. —
Kur. lubel. 1968 nr 175 s. 3.
15. — Kamienica Biała i biele. — Kur. lubel. 1968 nr 71 s. 3, ilustr.
16. —• Kaplica Górskich — idee i fakty. Z historii Kazimierza. — Kur. lubel. 1968
nr 218 s. 3.
17. — Kazimierskie organy. — Kur. lubel. 1968 nr 2/3 s. 3.
18. Siemiński Janusz: Koncepcja zagospodarowania przestrzennego rejonu środ¬
kowej Wisły w oparciu o zalew Kazimierz—Janowiec. — Inwest. i Budown.
1968 nr 4 s. 11—17, rys.
KRASNYSTAW
19. Białasiewicz Wojciech: Klub Twórców Ludowych w Krasnymstawie. — Słowo
powsz. 1968 nr 22 s. 7.
20. Gzella Alojzy Leszek: 10 lat muzeum regionalnego [w Krasnymstawie], —
Kur. lubel. 1968 nr 118 s. 3, fot.
KRAŚNIK
21. Dublewicz Zofia: Młodzi spod znaku Q. — Kult. i Zycie 1968 nr 7 s. 2.
ZMW w Dzierzkowicach-Woli pow. Kraśnik.
22. Kuźnicki Józef: Barwy Ludmiłówki. — Kur. lubel. 1968 nr 102 s. 3, fot.
23. — U stóp Roztocza. — Kur. lubel. 1968 nr 171 s. 4.
Batorz pow. Kraśnik.
24. Podgórski Maciej: W Kraśniku Fabrycznym omnibus absolutny. Zakładowe
Domy Kultury. — Kamena 1968 nr 12 s. 1, 6.
KRZCZONÓW
25.	Dublewicz Zofia: Wesele w królewskiej wsi. — Kult. i Zycie 1968 nr 28 s. 2.
LUBARTÓW
26.	Dublewicz Zofia: Nie musi kipieć. — Kult. i Zycie 1968 nr 10 s. 1—2.
Szkolne ośrodki pracy kulturalno-oświatowej w pow. lubartowskim.
ŁUKÓW
27. Burakiewicz Stanisław: Jeden z 22 powiatów. — Kamena 1968 nr 15 s. 4, 11
28. Gerlecka Regina: Ziemia Łukowska w twórczości Henryka Sienkiewicza. —
Kamena 1968 nr 17 s. 6—7.
29. [Radczak Anna] A. Rad.: Uroczystość 10-lecia Łukowskich Zakładów Obuwia
z udziałem tow. Wł. Kozdry i gen. G. Korczyńskiego. — Sztand. Ludu 1968
nr 173 s. 1, 2, fot.
32
		

/page0035.djvu

			MILEJÓW
30.	[Cap Mieczysław] Michał Cieplica: Awans Milejowa. — Głos Pracy 1968 nr 199
s. 5, ilustr.
NAŁĘCZÓW
31.	Dudowa Halina:Pierwsze spotkanie z pięknem. [Państwowe Liceum Technik
Plastycznych]. — Tyg. kult. 1967 nr 14, s. 6, ilustr.
OPOLE
32. Gzella Alfojzy] Leszek: 50 lat wiejskiej sceny. — Kur. lubel. 1968 nr 134 s. 2.
Zespół teatralny w Karczmiskach.
33. Harasymiuk Beniamin: Smak ziemi. — Sztand. Ludu 1968 nr 172 s. 6, fot.
Wspomnienia rolników, którzy otrzymali ziemię z reformy rolnej w Górach
Kluczkowickich pow. Opole.
OSTRÓW LUBELSKI
34. Weremiej Zygmunt: Pod osłoną warowni Ostrów. Narodziny pierwszej podziem¬
nej Wojewódzkiej Rady Narodowej. — Wrocł. Tyg. Katol. 1968 nr 29 s. 1, 4.
35. Glinka Stanisław: Jakim go znałem. Ze wspomnień o Zygmuncie Goławskim
„Niwa”. — Wrocł. Tyg. Katol. 1968 nr 29 s. 3.
PUCHACZÓW
36.	Wrębiak Celestyn: Zamarły ośrodek tkacki. — Kur. lub. 1868 nr 165 s. 3.
PUŁAWY
37. Iłowski Stanisław: IV puławskie spotkanie lalkarzy. — Kult. i Zycie 1968
nr 9 s. 22—23, fot.
38. Mazurek Leszek: Spełniła się puławska nadzieja. — Kur. lubel. 1968 nr 170
s. 2, fot.
Puławska Spółdzielnia Mieszkaniowa.
39. Milowicz Jerzy: Z wizytą w puławskim „Biowecie”. — Ziel. Sztand. 1968 nr 61
s. 4.
40. Rafalski Henryk: Zakurzone złoto. Rozm. przepr. I. J. K. — Kamena 1968 nr 16
s. 8, 11.
O badaniach środowiska wsi Karmanowice pow. Puławy.
41. Uzarowiczowa Anna: Badania stanowisk neolitycznych w Klementowicach,
pow. Puławy w 1965 r. — Wiad. arćheol. T. 33: 1968 z 1 s. 132—134, rys.
42. — Grób kultury amfor kulistych na stanowisku I w Klementowicach, pow.
Puławy. — Wiad. archeol. T. 33: 1968 z 2 s. 217—223, ilustr. rys. Sod., Sum.
43. — Nowy typ kultury pucharów lejkowatych z Klementowic, pow. Puławy. —
Wiad. archeol. T. 33: 1968 z. 2 s. 179—187. Sod., Sum.
TOMASZÓW
44. Dublewicz Zofia: Tomaszowskie pogranicze [Powiatowy Dom Kultury]. — Kult.
i Zycie 1968 nr 31 s. 1.
45. Sokołowski Aleksander Władysław: Zbiorowiska łęgowe w rezerwacie Czartowe
Pole. — Ochr. Przyr. 1968 s. 167—176, ilustr., rys., tab., Sum.
33
		

/page0036.djvu

			WŁODAWA
46. Dublewicz Zofia: Włocławskie troski [o utworzenie muzeum], — Kult. i Zycie
1968 nr 24 s. 1.
47. Rutkowski Adam: Ruch oporu w hitlerowskim obozie straceń Sobibór. — Biul.
Zyd. Inst. Hist. 1968 nr 65—66 s. 3—49.
ZAMOŚĆ
48. Albigowski Andrzej: Krasnobród. — Sztand. Ludu 1968 nr 124 s. 3, ilustr.
49. Hirsz Zbigniew: Kłopoty prowincji. — Kur. lubel. 1968 nr 167 s. 2.
Skierbieszów.
50. Jagielski Zdzisław: „Grunwald” dla Zaboreczna. — Tryb. Ludu 1968 nr 83
s. 3—4, ilustr.
51. Śliwiński Benedykt: Czy podzwonne eksperymentu zamojskiego. — Mechaniz.
Roln. 1968 nr 13 s. 4—5, 8.
Państwowe Ośrodki Maszynowe.
52. Weremiej T. Z.: Strzępy niepisanej dokumentacji. — Wrocł. Tyg. Katol. 1968
nr 32 s. 1, 5, ilustr.
ZWIERZYNIEC
53.	[Gogołowska Stanisława] Gog: Dokumenty zbrodni hitlerowskich na jeńcach
wojennych. — Sztand. Ludu 1968 nr 221 s. 3.
Oprać. W. B.
Biblioteka Miejska w Stoczku
34