/KS_320172_I_0001.djvu

			je:- g,
		

/KS_320172_I_0004.djvu

			'
-
' ".
; V
; О
А
Цлп oYS
/ ■
■
		

/KS_320172_I_0005.djvu

			STATUT ORGANICZNY
DLA
KRÓLESTWA POLSKIEGO
Z MANIFESTEM
NAJJAŚNIEJSZEGO PANA.
Cena,
JFJT
/.V-
.
Vv -/V ШР J,)\>
i -
W WARS Z A
		

/KS_320172_I_0006.djvu

			- - за.С*и
зи
з
		

/KS_320172_I_0007.djvu

			Z BOŻEJ DOPOMAGAJĄCEJ ŁASKr:
MY MIKOŁAJ i.
CESARZ I SAMOWŁADCA WSZECH ROSSJI.
KRÓL POLSKI etc. etc. etc.
M anifestenr. na s/y m pod dniem a5 stycznia r. z.
wydanym, ogłosiwszy wszystkim wiernym podda­
nym naszym o wkroczeniu wojsk naszych do króle­
stwa polskiego, chwilowo przez buntowników od wła­
dzy prawej oderwanego, My zarazem oznajmiliśmy
im i o przedsięwzięciu nasze'm ustalenia na przy­
szłość losu tego kraju na zasadach trwałych, od­
powiednich potrzebom i dobru całego naszego ce­
sarstwa. Dzis gdy. mocą oręża położony został'
koniec wichrzącym królestwo polskie zaburzeniom,
a naród wciągniony przez źle myślących w prze­
stępstwo, przywrócony został do swoich obowiąz­
ków i spoKojności, osądziliśmy za rzecz pożyteczną,
doprowadzić do skutku nasze przedsięwzięcie, aże­
by ustanowieniem stałego i nienaruszonego porządku,
obwarować na zawsze od nowych szkodliwych,
zamachów, tę spokojność i nierozerwane połącze­
nie dwóch narodów, przez najwyższą opatrzność
troskliwości naszej pwierzonych.
Królestwo polskie zwycięzkim orężem Rossjiw
roku jeszcze i8i5 zdobyte, otrzymało wówczas od’
wspaniałomyślności najiaśniejszcgo poprzednika na­
szego, w Bogu spoczywającego cesarza
		

/KS_320172_I_0008.djvu

			DRA, nie tylko przywrócenie bytu narodowego, lecz
i osobne prawa skreślone w ustawie konstytucyjnej.
Przepisy te nie mogły zaspokoić odwiecznych nie­
przyjaciół wszelkiego porządku i prawej władzy.
Oni trwając w przestępnych swych zamiarach, nie
przestawali marzyć o rozdwojeniu narodów berłu
naszemu podwładnych, i zuchwale poważyli się u-
zyć na złe dobrodziejstw , wskrzesiciela ich ojczyzny,
obracając na obalenie wielkiego dzieła jego, nadane
im prawa i swobody, któremi byli obdarzeni je­
dynie z potężnej jego woli. Eozlew krwi był skut­
kiem takowych zamiarów , spokojność i szczęśliwość,
których słodyczy królestwo polskie w najwyższym
dotąd w tym kraju nieznanym stopniu używało,
znikły pośród wojny domowej i powszechnego spu­
stoszenia. Wszystkie te klęski minęły: królestwo
polskie na nowo berłu naszemu przywrócone, od­
zyska spokojność i zakwitnie wśród ustalonego w
niem pokoju, pod opieką czuwającego rządu. Z tem
wszystkiem, my w ojcowskiej naszej troskliwości o
dobro wiernych naszych poddanych, za najświętszy
poczytujemy sobie obowiązek, zapobiedz wcześnie
wszelkiemi od nas zależącemi środkami, powróce­
niu na przyszłość podobnych nieszczęść, jakie się
wydarzyły, przez pozbawienie źle myślących tych
sposobów, któremi oni, jak się dziś okazało, potrafili
zaburzyć spokojność powszechną. JNiemniej przy-
tem pragnąc, aby poddani nasi królestwa polskie­
go nieprzestawali używać wszystkich pomyślności, ja­
kie są potrzebne do uszczęśliwienia każdego z nich
z osobna i dla ogólnego dobra całego kraju ■, aby
bezpieczeństwo osobiste i własność każdego, wolność
sumienia i wszelkie miejscowe cywilne prawa i swo­
body były bez żadnego onyeh naruszenia
		

/KS_320172_I_0009.djvu

			wane; aby królestwo polskie mając osobny rząd,
potrzebom jego odpowiedni, nie przestawało być
liieoddzielną częścią cesarstwa naszego; aby nako-
niec mieszkańcy tego kraju, składali dotąd z rossja-
nami zjednoczony zgodnemi braterskiemi uczucia­
mi naród: My, stosownie do tych zasad, przepi­
saliśmy i postanowiliśmy przez osobny w dniu dzi­
siejszym, najłaskawiej nadany statut organiczny,
wprowadzić w nasze królestwo polskie nowy kształt
i porządek rządu.
Dan w Sankt-Petersburgu i4 dnia lutego, roku
od narodzenia pańskiego 18З2, panowania zaś Na­
szego, ygo.
(podpisano) MIKOŁAJ.
Przez Cesarza i Króla.
Minister Sekretarz Stanu
(podpisano) Stefan Hr. Graboieski.
Z BOŻEJ DOPOMAGAJĄCEJ ŁASKI.
M Y M I K O Ł A J f.
CESARZ I ŚAMOWŁADCA WSZECH ROSSJf.
KKOL POLSKI etc. etc. etc.
Przy ciągiem i usilue'm staraniu naszem o dobro
narodów, przez Najwyższą Opatrzność berłu na­
szemu powierzonych, My ze szczególną uwagą
roztrząsaliśmy zasady przyszłej organizacji Króle­
stwa Polskiego i mając na względzie prawdziwe
korzyści i stan kraju, oraz miejscowe potrzeby i
zwyczaje mieszkańców, przy niezbędnej
		

/KS_320172_I_0010.djvu

			ustalenia ich spokojności i dobrego bytu przez
ściślejsze i niezachwiane połączenie z państwem Ros-
sjjskim, przepisaliśmy i najłaskawiej nadajemy Kró­
lestwu Polskiemu następne zasadnicze prawa:
I. PRZEPISY OGÓLNE.
Art. i. Królestwo Polskie przyłączone na zawsze
do państwa Rossjiskiego, stanowi nierozdzielną część
tego państwa. Ono będzie miało osobny, do po­
trzeb miejscowych zastosowany rząd, niemniej swe
własne kodexa, cywilny i kryminalny, i wszystkie
dotychczas istnieiące po miastach i w gminach
wiejskich, nadane im miejscowe prawa i ustawy,
pozostają na dawniejszych swoich zasadach i w da­
wnej mocy.
Art. 2. Korona Królestwa Polskiego jest dzie­
dziczną w osobie naszej i naszych potomków na­
stępców i sukcessorów , stosownie do po-rządku
dla następstwa tronu Cesarstwa Wszech Rossji
przepisanego.
Art. 3. Koronacja Cesarzów Wszech Rossji
Królów polskich, zawiera się w jednym i tymże
samym obrzędzie świętym, który będzie się od­
bywać w mieście Stołecznem Moskwie w obe­
cności deputatów królestwa polskiego, wzywa­
nych do uczestnictwa w takowej uroczystości, ra­
zem z Deputatami innych części Cesarstwa.
Art. Ą. W przypadkach, w których wedle
istniejących dopiero, lub na przyszłość wydać się-
mających przepisów, będzie ustanowiona w Rossji
rejencja; władza rejenta, lub rejentki państwa,
rozciąga się i na królestwo polskie.
Art. 5. Wolność wyznania religijnego gwarantuje
się w zupełnej mocy, każdemu w szczególności
		

/KS_320172_I_0011.djvu

			w uje się, pod protekcją rządu, wolność (sprawowa­
nia religijnych obrządków publicznie i bez żadnej
przeszkody, a różnica w nauczaniu rozmaitych wy­
znań chrześcjańskich , nie może być powodem do
wyłączenia kogokolwiek od praw i przywilejów
wszystkim mieszkańcom królestwa nadanych. Oso­
by duchowne wszelkich wyznań, zostają w równym
stopniu pod protekcją i dozorem władz przez pra­
wa ustanowionych. Wreszcie, religja rzymsko -ka­
tolicka, jako przez największą część poddanych
naszych królestwa polskiego wyznawana, będzie
zawsze szczególnym przedmiotem opieki i protekcji
rządu.
Art. 6. Fundusze posiadane przez ducho­
wieństwo rzymsko-katolickie i grecko-unickie , u-
znają się za własność ogólną, nietykalną hierar-
chji kościelnej każdego z tych wyznań.
Art. 7. Opieka praw rozciąga się jednostajnie na
wszystkich mieszkańców królestwa, bez żadnej różni­
cy stanu lub znaczenia. Każdy, przez osobiste zasługi
i talenta, może dostąpić w kraju porządkiem w pra­
wie przepisanym, wszystkich urzędów i godności.
Art. 8. Wolność osobista każdego zapewnia się mo­
cą istniejących praw. Nikt nie może być aresztowa­
ny, lub oddany pod sąd, jak tylko w przypadkach
prawem przepisanych, ze ścisłem zachowaniem po­
rządku w tym celu ustanowionego. Każdy z areszto­
wanych będzie zawiadomiony przez pisma o po­
wodach zatrzymania go.
Art. 9. Każdy z aresztowanych nie dalej jak w
przeciągu pierwszych trzech dni swojego zatrzy­
mania, powinien być stawionyprzed władzę są­
downiczą, końcem wybadania go, lub osądzenia
według porządku przepisanego. Je-śli przy
		

/KS_320172_I_0012.djvu

			skie będzie miało uczestnictwo w ogólnym składzie
tego naszego wojska. Liczba wojska mającego skła­
dać straż wewnętrzną królestwa, będzie równie
przepisana osobną ustawą.
Art. 2.1. Ci z poddanych naszych imperjuin rossyj-
skiego, którzy osiadłszy w królestwie, posiadają już,
lub na przyszłość posiadać będą w tym kraju
własność nieruchomą, będą używać wszystkich praw
krajowcom właściwych, tak równie, jak i poddani
nasi królestwa polskiego zamieszkali i mający nie­
ruchomość w innych prowincjach cesarstwa. ЛІу
zostawujemy sobie na przyszłość udzielanie natu-
ralizacji w królestwie polakiem i innym osobom,
chociażby jeszcze w.granicach onego nie osiadłym,
tak rossjauom, jako też cudzoziemcom. Poddam
nasi cesarstwa rossyjskiego, mający czasowe za­
mieszkanie w królestwie polskiem, niemniej i pod­
dani nasi królestwa polskiego zamieszkali w innych
częściach imperjum, podlegają prawom tego kraju,
xv którym przebywają.
II. O OGOLNYM I MIEJSCOWYM
ZARZĄDZIE.
Art. 22. Główny zarząd królestwa polskiego wkła­
da sie na Radę Administracyjną mającą rządzić w
imieniu nasze'm pod prezydencją Namiestnika kró­
lestwa.
Art. 2З. Rada Administracyjna składa się z Na­
miestnika Królestwa, Głównych Dyrektorów w
kommissjąch prezydujących, między któremi dzielą
się interessą zarządu; kontrollera jeneralnego pre-
zydującego w najwyższej izbie obrachunkowej, i in­
nych członków, których my będziemy przeznacza­
li przez osobne nasze
		

/KS_320172_I_0013.djvu

			Art. 2Ą. Członkkowie racły administracyjnej , ze
wszelką swobodą wynurzają w niej swe zdania i
każdy z nich ma prąwo domagania się, aby opinja
jego była wpisaną w protokół posiedzeń. Interes-
sa rozstrzygają się większością głosów; w przy­
padkach zaś równości tych ostatnich, głos Namie­
stnika Królestwa stanowi przewagę.
Art. з5. Gdyby większa częśc członków nie
była zgodną z opinią Namiestnika Królestwa ,
a ten ze swojej strony uważał, że projekt ich
ma w sobie ważne niedogodności, wówczas mocen
będzie wstrzymać wykonanie postanowienia członków
i niezwłocznie ma o tem przedstawić na naszą roz­
wagę, dołączając kopią z protokółu posiedzeń rady.
Art. 26. Stosownie do osobnych przepisów, jakie
w tej mierze wydanemi zostaną, rada administracjina
obiera i przedstawia nam przez Namiestnika króle­
stwa kandydatów na wakujące miejsca, arcybiskupów,
biskupów, głównych dyrektorów, radców stanu,
członków izby sądu najwyższego i innych urzędni­
ków, których przeznaczenie do attrybucji administra-
cjinej i sądowej od nas zależy.—Listy takowe kandy­
datów będą rozważane i porównywane z innemi wia­
domościami przy nominowaniu na wakujące miejsca
przedstawianych nam przez radę administracyjną, lub
innych godnych zaufania naszego osób, tak z mieszkań
ców królestwa polskiego, jako też i drugich prowin­
cji cesarstwa.
Art. 27. W przypadku śmieci , obłożnej choro­
by, lub nieobecności Namiestnika Królestwa, al-
boliteż inne'j prawnej przeszkody do sprawowa­
nia urzędu, władza Namiestnika przechodzi eza-
sowie na starszego z członków Rady Administra-
cjinej, który ją będzie piastował dopóty,
		

/KS_320172_I_0014.djvu

			nie z ostanie ogłoszoną w tej mierze dalsza nasza
wola.
Art. 28. Dla interessów w następnym agtym
artykule oznaczonych, na które władza administra-
cjitra wpływu mieć nie będzie, stanowicmy w kró­
lestwie polskiem radę stanu, pod prezydencyą tak­
że Namiestnika królestwa. W takowej radzie
będą zasiadać: 1) główni dyrektorowie i kontrol-
ler jeneralny, jako członkowie onej z miejsc swo­
ich ; 2) urzędnicy zaszczyceni godnością radców
stanu i inni, wzywani przez nas do stałego lab cza­
sowego zasiadania w radzie stanu. W przypadku
nieobecności Namiestnika , |»rezyduje w radzie sta­
nu jeden z członków osobno do piastowania tego
nrzędu w podobnych zdarzeniach przez nas upowa­
żniony.
Art. 29. Do obowiązków Rady Stanu Królestwa
Polskiego należą: ij Przeglądanie i układanie pro­
jektów do nowych praw i ustaw zmierzających do
ogólnego zarządu królestwa. 2) Rozwiązywanie spo­
rów i kwestji wynikających między władzami ad-
minisłraejinemi i sądowemi w przedmiotach zakre­
sów ich władzy. 3) Roztrząśnienie przedstawień i
próśb zgromadzeń stanów prowincjonalnych i rad
wojewódzkich względem potrzeb i dobra kraju, o-
raz rezelwowanie pomienronych przedstawień i próśb.
4) Przejrzenie rocznego budżetu o dochodach i wy­
datkach królestwa przez Radę Administracjiną ułożo­
nego oraz doniesień kontrollera jeneralnego wzglę-
dem rewizji rachunków różnych gałęzi zarządu. 5)
Rozpatrzenie rapportów głównych naczelników ro­
zmaitych gałęzi administracjinyeh o ich czynnościach
w interesach im powierzonych. 6) Stanowienie wy­
roków o oddanie pod sąd za przestępstwa z
		

/KS_320172_I_0015.djvu

			tych urzędników, którzy bezpośrednio przez nas
lub w imieniu naszem nominowani będą.
Art. Зо. Wszystkie wyżej w artykułach 24 i 20 za­
warte przepisy o porządku posiedzeń i wykona­
niu postanowień rady administracyjnej, rozciągają
się w całej swojej mocy i na czy nnności rady sta­
nu królestwa polskiego.
Art. Зі. Interessa ściągające się do prawoda-
stwa i inne projekta wielkiej wagi, które się nam
zdawać będą wymagającemu poprzedniego i sta­
rannego skombinowania z istniejącemi w innych
częściach imperjum ustawami i ogólnem on ego
dobrem, oraz budżet roczny składany nam przez
radcę stanu królestwa polskiego, dlaostateczne-
go przejrzenia i potwierdzenia, będą przechodzić
przez Radę Stanu Cesarstwa Rossyjskiego. Na
ten koniec ustanawia się w niej osobny depar­
tament pod nazwiskiem: Departamentu interessów
królestwa polskiego; w departamencie tym będą za­
siadać nominowani przez nas członkowie z podda­
nych naszych cesarstwa i królestwa.
Art. З2. Zostający przy osobie naszej Minister
Sekretarz Stanu Królestwa Polskiego , przedstawia
nam interessa, które odbierać będzie przez Na­
miestnika od Rady Administracjinej i Rady Stanu,
on także ogłasza Namiestnikowi Królestwa rozka­
zy nasze Cesarsko Królewskie.
Art. 33. Wszystkie sankcjonowane przez nas
prawa, rozkazy i ustawy ściągające się do kró­
lestwa polskiego; będą kontrasygnowane przez na­
szego ministra sekretarza stanu tegoż królestwa i
mają bydź umieszczane w dzienniku praw.
Art. З4. Wszystkie interessa administracjine i
sądowe w królestwie polskietn będą się odbywać
w języku polskim.
		

/KS_320172_I_0016.djvu

			Art. 35. Intercssa admlnistracjine poruczają się
kommissjom rządowym, które będą zostawały pod
prezydencją dyrektorów głównych. Kommissji ta­
kowych przeznacza się trzy: i) Kommissja spraw
wewnętrznych i interessów duchownych, oraz o-
świecenia narodowego. 2 ) Kommissja sprawiedli­
wości. 3) Kommissja przychodów i skarbu.
Art. 36. Prócz takowych kommissji ustanawia
się izba najwyższa obrachunkowa , dla ogólnej re­
wizji rachunków z dochodów i wydatków królestwa,
w której prezyduje jeueralny konlroller.
Art. 3y. łnteressa, których rozstrzygnienie prze­
chodzi zakres władzy dyrektorów głównych i kom­
missji , przenoszą się do rady administracjinej; te
zaś, których'rozwiązanie nie należy od władzy
nadanej radzie i Namiestnikowi królestwa, mają
byc przedstawiane nam przez ministra sekretarza
stanu.
Art. 38. Dyrektorowie główni, jeneralny kon-
trolłer, członkowie rady administracjinej i rady
stanu królestwa, oraz kommissji rządowych , są
odpowiedzialni za każde uchybienie przeciwko pra­
wom , rozkazom naszym i ustawom. Skoro wy­
kroczenia ich zostaną porządkiem przepisanym wy­
kryte i dowiedzione przez radę stanu królestwa,
rada ta niezwłocznie przedstawia o tein na naszą
rozwagę , upraszając o decyzją naszą względem od­
dania winnych pod sąd.
Art. З9. Teraźniejszy podział królestwa na
województwa, obwody, powiaty, miejskie i wiej­
skie okręgi (gminy), pozostaje na dawniejszych
zasadach, i każda z tych części zachowuje się w
dawniejszych swoich granicach , do zmian , jakie
dla ogólnego dobra królestwa mogą hyc w czasie
przyszłym uznane za
		

/KS_320172_I_0017.djvu

			Art. 4
°- W kaźdem województwie ustanawia
się Kommissja Wojewódzka; ona składa się z
Prezesa i Kommissarzy obowiązanych spełniać roz­
kazy głównych kómmissji rządowych , według prze­
pisanego na to przez osobną ustawę porządku.
Art.-4 w Zarząd miast porucza się zwierzchności
przez zgromadzenia miejskie obieranej, a w okrę­
gach wiejskich (gminach)wójtom. W miastach
burmistrze, zaś w gminach wiejskich Wójci, obo­
wiązani są czuwac nad spełnieniem rozkazów rządu.
III. O ZGROMADZENIACH SZLACHECKICH,
ZGROMADZENIACH OKRĘGOWYCH
( GMINNYCH J
i o Badach wojewódzkich.
Art. 4a. -We wszystkich w. ojewództwach będą i-
stnieęna osnowie dawniejszej, zgromadzenia szlachec­
kie, zgromadzenia miejskich i wiejskich gmin , oraz
rady wojewódzkiej.
Art. 4З. W każdym powiecie ze szlachty po­
siadającej majątki nieruchome, składa się zgro­
madzenie pod prezydencją Marszałka przez fNamie-
stnika królestwa w imieniu naszern nominowane­
go, dla obrania dwóch członków do rady wo­
jewódzkiej i przedstawienia listy kandydatów, któ­
rą rząd będzie miał na uwadze przy zamieszczaniu
wakansów w różnych gałęziach administracjinych.
Art. 44
- Zgromadzenia szlacheckie zbierają się nie-
inaezej, jak za wezwaniem Namiestnika królestwa,
który przeznacza dzień zebrania się, przedmiot na­
rad i czas dla onych potrzebny.
Art. 45- Żaden szlachcic nie może byc przypu­
szczonym do uczestnictwa w narodach
		

/KS_320172_I_0018.djvu

			nia szlacheckiego, jeśli nie będzie wpisany do xię-
gi tego powiatu, nie używa praw obywatelstwa w
królestwie polskie'm, nie ma najmniej dwadzieścia
i jeden lat od urodzenia i nie posiada jakiejkolwiek
nieruchomej własności.
Art. 46. Xięgi szlacheckie każdego po­
wiatu układane być mają przez radę wojewódzką
i potwierdzone przez radę administracjiną.
Art. 4y. W każdym miejskim i wiejskim okręgu
(gminie) ma być zgromadzenie okręgowe (gminne)
również za wezwaniem Namiestnika królestwa i
pod prezydencją marszałka przez niego nomino­
wanego. Zgromadzenie takowe obiera jednego
członka do rady wojewódzkiej i układa listę kan­
dydatów którą rząd będzie miał na uwadze przy
nominowaniu osób na różne urzędy.
Art. 48. W obradach okręgowych ( gminnych )
zgromadzeń, mają prawo mieć uczestnictwo: t) Każdy
obywatel nie należący do stanu szlacheckiego, lecz
mający własność nieruchomą, z której opłaca jaki
bądź podatek. 2) Każdy fabrykant i właściciel rę-
kodzielni, każdy kupiec mający sklep lub maga­
zyn z towarem własnym, wartości najmniej na
dziesięć tysięcy złotych polskich. 3) Wszyscy ple­
bani , przełożeni zakonów i wikarjusze kościołów.
4) Professorowie, nauczyciele i inne osoby tru­
dniące się edukacją młodzieży w naukowych za­
kładach przez rząd zawiadywanych. 5) Każdy ar­
tysta , który się wsławił przez swoje talenta i wia­
domości , albo przyłożył się do wzbogacenia prze­
mysłu narodowego, handlu lub sztuk wyzwolo­
nych.
Art. 4g. Nikt nie może mieć uczestnictwa w
obradach okręgowych (gminnych), kto nie
		

/KS_320172_I_0019.djvu

			dzie wpisany do xięgi tego miejskiego lub wiej­
skiego zgromadzenia , nie używa praw cywilnych
w królestwie polskiem i nie ma jeszcze dwadzieścia
i jeden lat od urodzenia.
Art. 5o. Listy właścicieli posiadłości nieru­
chomych , mających przeto prawo do uczestni­
ctwa w obradach zgromadzeń szlacheckich i
zgromadzeń okręgowych, będą się układać w
radach wojewódzkich'; a listy fabrykantów wła­
ścicieli rękodzielni, kupców i obywateli wsła­
wionych przez swoje talenta w sztukach wy­
zwolonych , lub przez pożytek dobru ogólnemu
przez nich przyniesiony, oraz listy plebanów, prze­
łożonych klasztorów i wykarjuszów kościołów, nie­
mniej osób trudniących się edukacją młodzieży w pu­
blicznych naukowych zakładach, w kommissji spraw
wewnętrznych, interessów duchownych i oświecenia
narodowego.
Art. 5i. W każdem województwie ustanawia się
rada wojewódzka, złożona z radców obieranych
przez zgromadzenia szlacheckie i zgromadzenia o-
kręgowe pod prezydecją jednego z członków, który
nominowany zostanie na rząd przez namiestnika
królestwa wimieniu naszem.
Art. 52. Główniejsze obowiązki tej rady są na­
stępne : i) Obierać sędziów do juryzdykcji sądo­
wniczych ach pierwszych instancji. 2) Miec uczę-
stnictwo w układaniu i sprawdzeniu listy kandyda­
tów, którą rząd będzie miał na uwadze przy no­
minowaniu osób do różnych urzędów. 3) Czuwać
nad zachowaniem dobra i pożytków województwa,
udając się w tym celu do rządu z należnemi przed­
stawieniami i prośbami za pośrednictwami
		

/KS_320172_I_0020.djvu

			wojewódzkiej i stosując się we wszystkiem do prze­
pisów obsobnej w tym przedmiocie ustawy.
IV. O ZGROMADZENIACH STANÓW
PROWINCJONALNYCH.
Art. 53. Dla naradzenia się w interessach doty­
czących dobra ogólnego całego królestwa polskie­
go, ustanawiają się zgromadzenia stanów prowincjo­
nalnych. Zgromadzenia takowe w interessach pod
rozwagę ich podawanych, będą miały głos doradczy.
Art. 54- Skład i porządek działań tych zgromadzeń
stanów prowincjonalnych, będzie przepisany w oso­
bnej ustawie.
V. O PORZĄDKU SĄDOWICZYM.
Art. 55. Wszelka władza sądownicza w królestwie
polskiem jest najłaskawiej przez nas nadana i ma
działać w imieniu naszem. Prawo ułaskawienia i
zmniejszenia kary do nas wyłącznie należy.
Art. 56. Juryzdykcje sądownicze składają się z sę­
dziów nominowanych przez nas i z sędziów obiera­
nych porządkiem przepisanym w osobnej na to
ustawie.
Art: 5y. Sędziowie nominowani przez nas, zosta­
ją w swych obowiązkach do uwolnienia ich, gdy
tego potrzebę znajdziemy, do oddalenia przez sąd
za wykroczenia, lub nakoniec do przeniesienia ich
na inny urząd. Sędziowie obieralni przeznaczają
się na czas ograniczony w osobnej ustawie.
Art. 58. Sędziowie ulegną oddaleniu od urzędów
za nadużycia władzy i za wszelkie inne dowiedzione
wykroczenia przeciwko porządkowi ustalonemu nie
inaczej wszakze, jak w skutek wyroku wyzszej wła­
ściwej juryzdykcji
		

/KS_320172_I_0021.djvu

			Art. 5g. Przestrzeganie porządku w sądach
iszej i agiej instancji, oraz rozwiązanie wynikać
mogących sporów i kwcstji pomiędzy niemi wzglę­
dem zakresu ich władzy, zostawujo się izbie sądu
najwyższego.
Art. бо. Ustawa względem sędziów pokoju dla
mieszkańców wszystkich stanów pozostaje na dawniej­
szej osnowie;} obowiązkiem ich przy roztrząsaniu
spraw jest: starać się o pogodzenie stron spory
wiądących.
Art. 61. Żadna sprawa nie może bydź wpro­
wadzoną do sądu cywilnego i wszej instancji
jeśli wprzódy nie była pod rozbiorem właściwego
sędziego pokoju ; wyłączają się wszakże od tego
takie sprawy , których ostateczne zakończenie na
mocy istniejących ustaw, nie zależy do pogodzenia
sędziego pokoju.
Art. 62. Dla spraw nieprzewyższających wartości
pięciuset polskich złotych, przeznaczają się sędzio­
wie cywilni i policyjni w każdem mieście i wiej­
skim okręgu (gminie).
Art. 63. Dla spraw, których wartość pr .•wyż­
sza summę pięciuset złotych polskich, przekraczają
się w każdem województwie sądy ziet >sk«e- i są­
dy zjazdowe.
Art. 64- Ustanowienie osobnych sądół llo-
wych, pozostanie na dawnej osnowie.
Art. 65. Dla spraw kryminalnych i tyczących się
poprawczej, ustanawiają się w każdem wojewódz­
twie sądy grodzkie.
Art. 66. Dla sprostowania wyroków zapadły i; w
sądach ziemskich , zjazdowych i grodzkie o i.z
handlowych, ustanawiają się sądy
		

/KS_320172_I_0022.djvu

			Art. 67. Nadto ustanawia się w Warszawie izba
, sądu najwyższego której skład i zakres działań bę­
dzie przepisany w osobnej ustawie.
Art. 68. Przepisy w niniejszym statucie ograni­
czonym zawarte, będą stosownie do potrzeby roz­
wijane i dopełniane przez osobne ustawy.
Art. 69. Wszystkie sprzeciwiające się przepisom
niniejszego statutu organicznego dawniejsze prawa
i ustawy kassują się.
Statut ten organiczny podpisaliśmy własną naszą
ręką i cesarską naszę pieczęc przyłożyć rozkazali­
śmy.
Dan w Sankt Petersburgu czternastego dnia
lutego, roku od narodzenia pańskiego tysiąc ośrn-
set trzydziestego drugiego, panowania zaś naszego
siódmego.
(podpisano) MIKOŁAJ.
Przez Cesarza i Króla.
Minister Sekretarz Stanu
(podpisano) Stefan Hr. Grabowski.
Dnia 20 marca r. b. zgromadzili się na poko­
jach zamkowych u JO. Xięcia Feldmarszałka, Je­
nerał Gubernatora Królestwa Polskiego, Członko­
wie 11zr,du  Tymczasowego, wyżsi urzędnicy do skła­
du Kommissji Rządowych należący, przybyli z Wo­
jewództw Prezesi Kommissji Wojewódzkich, Pre­
zesi Sądów Kryminalnych i Trybunałów Cywil­
nych, znakomici z W ojewództw obywatele, oraz wie­
lu urzędników, ażeby stosownie do otrzymanego
wezwania, hyc obettnemi uroczystemu ogłoszeniu ma­
nifestu Najjaśniejszego CESARZA 1 KRÓLA
		

/KS_320172_I_0023.djvu

			JO. Xiąże Fela
rossyjskim, któren
go, pełniącego obt
rządu Tymczasowej
skiem tłómaczeniu o
„Najjaśniejszy MIK
sji, Król Polski, nasz
całej troskliwości swo
Boska Opatrzność piec
szczególniej uwagę swo
łożenie kraju tego, któr
klęski w skutku nieszczę.
go przez buntowników, к
sięgi złamali, nic pomnąc
jaki na nich wkładały dob
lestwo Polskie, przez Ws
skiego, błogosła wiouej pan
DRA.
Od chwili wzięcia Warszt
wy ustanowił Tymczasowy
dzień zawiadywał sprawami i.
potem w manifeście swym z
( i listopada 1831 r. ) Jego t
Mość raczył udzielić zupełne
wszystkim, którzy wciągnieni
przedsięwzięcie przez istotnych
Kiedy dziś sjirawy krajowe d
gu przywrócone zostały, Najjaśoii
KROL Jmc rozciągając życzliwą piec
ją na obłąkanych swych poddanycl
Królestwu Polskiemu nowy statut
rząd więcej zastosowany do praw
i do właściwego dobra
		

/KS_320172_I_0024.djvu

			a Mość raczył oraz mia-
swym w Królestwie.
, którzy tu zgromadze­
nie użyczyli im szczerej
yiernością ku prawemu
’hetnego i zbawiennego
an nasz najmiłościwszy,
jddanych ojciec ; to jest
i ego do tego wysokie-
omyślności, nieznanej
ozwinięcie w czasie o-
■ odziewanym dla was sa-
pizedmiotem.“
С К. Mości za rozkazem
ku, przeczytany został w
. Rzeczywistego lladcę Sta-
cgo, pełniącego obowiązki Dyrekto-
rji JO. Xięcia Feldmarszałka, a w ję-
m przez Radcę Stanu Tymowskiego.
. Xią|e Feldmarszałek Namiestnik
.gnawszy zgromadzonych udał się do
jwej na nabożeństwo, w czasie któ-
•idralnym kościele S. Jana odbyło się
,'c władz krajowych, delegowanych z
obywateli i licznie zebranej publiczno-
nabożeństwo. — Mszą S. celebrował
skup Pawłowski sufragan i koadjutor dy-
lej, a w czasie tejże JX. kanonik Kotow-
zytaniu z ambony manifestu wspaniało-
Vlonarcby, przemówił do zgromadzonych
i pełnych religijnego czucia i wymowy,
ec słuchaczom łaskawość N. CESARZA
lskiego, przewinienia w dobroci swej
		

/KS_320172_I_0025.djvu

			wyczerpanej przebaczające
ju berłu swemu podległe
wodząc oraz iż władza
pochodzi, tak ludy w wie
uległości ich rozkazom, л
za ich pieczołowitość i d
trwałego szczęścia dojść r
Zaintonowane przez J’
i zwykłe modły za Najjaś
jego, zakończyło nabożeń
Dnia tegoż odbyło się
tymczasowego, na którem
manifestu J. C. M. mości, <*
lestwu statutu organiczneg
przez Namiestnika Królews
Pierwsze posiedzenie Rady
lestwa, w którem władza ta m
odbędzie się dnia 2y b. m.
		

/KS_320172_I_0030.djvu

			Biblioteka im. Hieronima
Łopacińskiego w Lublinie