/KS_320172_I_0001.djvu
je:- g,
/KS_320172_I_0004.djvu
'
-
' ".
; V
; О
А
Цлп oYS
/ ■
■
/KS_320172_I_0005.djvu
STATUT ORGANICZNY
DLA
KRÓLESTWA POLSKIEGO
Z MANIFESTEM
NAJJAŚNIEJSZEGO PANA.
Cena,
JFJT
/.V-
.
Vv -/V ШР J,)\>
i -
W WARS Z A
/KS_320172_I_0006.djvu
- - за.С*и
зи
з
/KS_320172_I_0007.djvu
Z BOŻEJ DOPOMAGAJĄCEJ ŁASKr:
MY MIKOŁAJ i.
CESARZ I SAMOWŁADCA WSZECH ROSSJI.
KRÓL POLSKI etc. etc. etc.
M anifestenr. na s/y m pod dniem a5 stycznia r. z.
wydanym, ogłosiwszy wszystkim wiernym podda
nym naszym o wkroczeniu wojsk naszych do króle
stwa polskiego, chwilowo przez buntowników od wła
dzy prawej oderwanego, My zarazem oznajmiliśmy
im i o przedsięwzięciu nasze'm ustalenia na przy
szłość losu tego kraju na zasadach trwałych, od
powiednich potrzebom i dobru całego naszego ce
sarstwa. Dzis gdy. mocą oręża położony został'
koniec wichrzącym królestwo polskie zaburzeniom,
a naród wciągniony przez źle myślących w prze
stępstwo, przywrócony został do swoich obowiąz
ków i spoKojności, osądziliśmy za rzecz pożyteczną,
doprowadzić do skutku nasze przedsięwzięcie, aże
by ustanowieniem stałego i nienaruszonego porządku,
obwarować na zawsze od nowych szkodliwych,
zamachów, tę spokojność i nierozerwane połącze
nie dwóch narodów, przez najwyższą opatrzność
troskliwości naszej pwierzonych.
Królestwo polskie zwycięzkim orężem Rossjiw
roku jeszcze i8i5 zdobyte, otrzymało wówczas od’
wspaniałomyślności najiaśniejszcgo poprzednika na
szego, w Bogu spoczywającego cesarza
/KS_320172_I_0008.djvu
DRA, nie tylko przywrócenie bytu narodowego, lecz
i osobne prawa skreślone w ustawie konstytucyjnej.
Przepisy te nie mogły zaspokoić odwiecznych nie
przyjaciół wszelkiego porządku i prawej władzy.
Oni trwając w przestępnych swych zamiarach, nie
przestawali marzyć o rozdwojeniu narodów berłu
naszemu podwładnych, i zuchwale poważyli się u-
zyć na złe dobrodziejstw , wskrzesiciela ich ojczyzny,
obracając na obalenie wielkiego dzieła jego, nadane
im prawa i swobody, któremi byli obdarzeni je
dynie z potężnej jego woli. Eozlew krwi był skut
kiem takowych zamiarów , spokojność i szczęśliwość,
których słodyczy królestwo polskie w najwyższym
dotąd w tym kraju nieznanym stopniu używało,
znikły pośród wojny domowej i powszechnego spu
stoszenia. Wszystkie te klęski minęły: królestwo
polskie na nowo berłu naszemu przywrócone, od
zyska spokojność i zakwitnie wśród ustalonego w
niem pokoju, pod opieką czuwającego rządu. Z tem
wszystkiem, my w ojcowskiej naszej troskliwości o
dobro wiernych naszych poddanych, za najświętszy
poczytujemy sobie obowiązek, zapobiedz wcześnie
wszelkiemi od nas zależącemi środkami, powróce
niu na przyszłość podobnych nieszczęść, jakie się
wydarzyły, przez pozbawienie źle myślących tych
sposobów, któremi oni, jak się dziś okazało, potrafili
zaburzyć spokojność powszechną. JNiemniej przy-
tem pragnąc, aby poddani nasi królestwa polskie
go nieprzestawali używać wszystkich pomyślności, ja
kie są potrzebne do uszczęśliwienia każdego z nich
z osobna i dla ogólnego dobra całego kraju ■, aby
bezpieczeństwo osobiste i własność każdego, wolność
sumienia i wszelkie miejscowe cywilne prawa i swo
body były bez żadnego onyeh naruszenia
/KS_320172_I_0009.djvu
wane; aby królestwo polskie mając osobny rząd,
potrzebom jego odpowiedni, nie przestawało być
liieoddzielną częścią cesarstwa naszego; aby nako-
niec mieszkańcy tego kraju, składali dotąd z rossja-
nami zjednoczony zgodnemi braterskiemi uczucia
mi naród: My, stosownie do tych zasad, przepi
saliśmy i postanowiliśmy przez osobny w dniu dzi
siejszym, najłaskawiej nadany statut organiczny,
wprowadzić w nasze królestwo polskie nowy kształt
i porządek rządu.
Dan w Sankt-Petersburgu i4 dnia lutego, roku
od narodzenia pańskiego 18З2, panowania zaś Na
szego, ygo.
(podpisano) MIKOŁAJ.
Przez Cesarza i Króla.
Minister Sekretarz Stanu
(podpisano) Stefan Hr. Graboieski.
Z BOŻEJ DOPOMAGAJĄCEJ ŁASKI.
M Y M I K O Ł A J f.
CESARZ I ŚAMOWŁADCA WSZECH ROSSJf.
KKOL POLSKI etc. etc. etc.
Przy ciągiem i usilue'm staraniu naszem o dobro
narodów, przez Najwyższą Opatrzność berłu na
szemu powierzonych, My ze szczególną uwagą
roztrząsaliśmy zasady przyszłej organizacji Króle
stwa Polskiego i mając na względzie prawdziwe
korzyści i stan kraju, oraz miejscowe potrzeby i
zwyczaje mieszkańców, przy niezbędnej
/KS_320172_I_0010.djvu
ustalenia ich spokojności i dobrego bytu przez
ściślejsze i niezachwiane połączenie z państwem Ros-
sjjskim, przepisaliśmy i najłaskawiej nadajemy Kró
lestwu Polskiemu następne zasadnicze prawa:
I. PRZEPISY OGÓLNE.
Art. i. Królestwo Polskie przyłączone na zawsze
do państwa Rossjiskiego, stanowi nierozdzielną część
tego państwa. Ono będzie miało osobny, do po
trzeb miejscowych zastosowany rząd, niemniej swe
własne kodexa, cywilny i kryminalny, i wszystkie
dotychczas istnieiące po miastach i w gminach
wiejskich, nadane im miejscowe prawa i ustawy,
pozostają na dawniejszych swoich zasadach i w da
wnej mocy.
Art. 2. Korona Królestwa Polskiego jest dzie
dziczną w osobie naszej i naszych potomków na
stępców i sukcessorów , stosownie do po-rządku
dla następstwa tronu Cesarstwa Wszech Rossji
przepisanego.
Art. 3. Koronacja Cesarzów Wszech Rossji
Królów polskich, zawiera się w jednym i tymże
samym obrzędzie świętym, który będzie się od
bywać w mieście Stołecznem Moskwie w obe
cności deputatów królestwa polskiego, wzywa
nych do uczestnictwa w takowej uroczystości, ra
zem z Deputatami innych części Cesarstwa.
Art. Ą. W przypadkach, w których wedle
istniejących dopiero, lub na przyszłość wydać się-
mających przepisów, będzie ustanowiona w Rossji
rejencja; władza rejenta, lub rejentki państwa,
rozciąga się i na królestwo polskie.
Art. 5. Wolność wyznania religijnego gwarantuje
się w zupełnej mocy, każdemu w szczególności
/KS_320172_I_0011.djvu
w uje się, pod protekcją rządu, wolność (sprawowa
nia religijnych obrządków publicznie i bez żadnej
przeszkody, a różnica w nauczaniu rozmaitych wy
znań chrześcjańskich , nie może być powodem do
wyłączenia kogokolwiek od praw i przywilejów
wszystkim mieszkańcom królestwa nadanych. Oso
by duchowne wszelkich wyznań, zostają w równym
stopniu pod protekcją i dozorem władz przez pra
wa ustanowionych. Wreszcie, religja rzymsko -ka
tolicka, jako przez największą część poddanych
naszych królestwa polskiego wyznawana, będzie
zawsze szczególnym przedmiotem opieki i protekcji
rządu.
Art. 6. Fundusze posiadane przez ducho
wieństwo rzymsko-katolickie i grecko-unickie , u-
znają się za własność ogólną, nietykalną hierar-
chji kościelnej każdego z tych wyznań.
Art. 7. Opieka praw rozciąga się jednostajnie na
wszystkich mieszkańców królestwa, bez żadnej różni
cy stanu lub znaczenia. Każdy, przez osobiste zasługi
i talenta, może dostąpić w kraju porządkiem w pra
wie przepisanym, wszystkich urzędów i godności.
Art. 8. Wolność osobista każdego zapewnia się mo
cą istniejących praw. Nikt nie może być aresztowa
ny, lub oddany pod sąd, jak tylko w przypadkach
prawem przepisanych, ze ścisłem zachowaniem po
rządku w tym celu ustanowionego. Każdy z areszto
wanych będzie zawiadomiony przez pisma o po
wodach zatrzymania go.
Art. 9. Każdy z aresztowanych nie dalej jak w
przeciągu pierwszych trzech dni swojego zatrzy
mania, powinien być stawionyprzed władzę są
downiczą, końcem wybadania go, lub osądzenia
według porządku przepisanego. Je-śli przy
/KS_320172_I_0012.djvu
skie będzie miało uczestnictwo w ogólnym składzie
tego naszego wojska. Liczba wojska mającego skła
dać straż wewnętrzną królestwa, będzie równie
przepisana osobną ustawą.
Art. 2.1. Ci z poddanych naszych imperjuin rossyj-
skiego, którzy osiadłszy w królestwie, posiadają już,
lub na przyszłość posiadać będą w tym kraju
własność nieruchomą, będą używać wszystkich praw
krajowcom właściwych, tak równie, jak i poddani
nasi królestwa polskiego zamieszkali i mający nie
ruchomość w innych prowincjach cesarstwa. ЛІу
zostawujemy sobie na przyszłość udzielanie natu-
ralizacji w królestwie polakiem i innym osobom,
chociażby jeszcze w.granicach onego nie osiadłym,
tak rossjauom, jako też cudzoziemcom. Poddam
nasi cesarstwa rossyjskiego, mający czasowe za
mieszkanie w królestwie polskiem, niemniej i pod
dani nasi królestwa polskiego zamieszkali w innych
częściach imperjum, podlegają prawom tego kraju,
xv którym przebywają.
II. O OGOLNYM I MIEJSCOWYM
ZARZĄDZIE.
Art. 22. Główny zarząd królestwa polskiego wkła
da sie na Radę Administracyjną mającą rządzić w
imieniu nasze'm pod prezydencją Namiestnika kró
lestwa.
Art. 2З. Rada Administracyjna składa się z Na
miestnika Królestwa, Głównych Dyrektorów w
kommissjąch prezydujących, między któremi dzielą
się interessą zarządu; kontrollera jeneralnego pre-
zydującego w najwyższej izbie obrachunkowej, i in
nych członków, których my będziemy przeznacza
li przez osobne nasze
/KS_320172_I_0013.djvu
Art. 2Ą. Członkkowie racły administracyjnej , ze
wszelką swobodą wynurzają w niej swe zdania i
każdy z nich ma prąwo domagania się, aby opinja
jego była wpisaną w protokół posiedzeń. Interes-
sa rozstrzygają się większością głosów; w przy
padkach zaś równości tych ostatnich, głos Namie
stnika Królestwa stanowi przewagę.
Art. з5. Gdyby większa częśc członków nie
była zgodną z opinią Namiestnika Królestwa ,
a ten ze swojej strony uważał, że projekt ich
ma w sobie ważne niedogodności, wówczas mocen
będzie wstrzymać wykonanie postanowienia członków
i niezwłocznie ma o tem przedstawić na naszą roz
wagę, dołączając kopią z protokółu posiedzeń rady.
Art. 26. Stosownie do osobnych przepisów, jakie
w tej mierze wydanemi zostaną, rada administracjina
obiera i przedstawia nam przez Namiestnika króle
stwa kandydatów na wakujące miejsca, arcybiskupów,
biskupów, głównych dyrektorów, radców stanu,
członków izby sądu najwyższego i innych urzędni
ków, których przeznaczenie do attrybucji administra-
cjinej i sądowej od nas zależy.—Listy takowe kandy
datów będą rozważane i porównywane z innemi wia
domościami przy nominowaniu na wakujące miejsca
przedstawianych nam przez radę administracyjną, lub
innych godnych zaufania naszego osób, tak z mieszkań
ców królestwa polskiego, jako też i drugich prowin
cji cesarstwa.
Art. 27. W przypadku śmieci , obłożnej choro
by, lub nieobecności Namiestnika Królestwa, al-
boliteż inne'j prawnej przeszkody do sprawowa
nia urzędu, władza Namiestnika przechodzi eza-
sowie na starszego z członków Rady Administra-
cjinej, który ją będzie piastował dopóty,
/KS_320172_I_0014.djvu
nie z ostanie ogłoszoną w tej mierze dalsza nasza
wola.
Art. 28. Dla interessów w następnym agtym
artykule oznaczonych, na które władza administra-
cjitra wpływu mieć nie będzie, stanowicmy w kró
lestwie polskiem radę stanu, pod prezydencyą tak
że Namiestnika królestwa. W takowej radzie
będą zasiadać: 1) główni dyrektorowie i kontrol-
ler jeneralny, jako członkowie onej z miejsc swo
ich ; 2) urzędnicy zaszczyceni godnością radców
stanu i inni, wzywani przez nas do stałego lab cza
sowego zasiadania w radzie stanu. W przypadku
nieobecności Namiestnika , |»rezyduje w radzie sta
nu jeden z członków osobno do piastowania tego
nrzędu w podobnych zdarzeniach przez nas upowa
żniony.
Art. 29. Do obowiązków Rady Stanu Królestwa
Polskiego należą: ij Przeglądanie i układanie pro
jektów do nowych praw i ustaw zmierzających do
ogólnego zarządu królestwa. 2) Rozwiązywanie spo
rów i kwestji wynikających między władzami ad-
minisłraejinemi i sądowemi w przedmiotach zakre
sów ich władzy. 3) Roztrząśnienie przedstawień i
próśb zgromadzeń stanów prowincjonalnych i rad
wojewódzkich względem potrzeb i dobra kraju, o-
raz rezelwowanie pomienronych przedstawień i próśb.
4) Przejrzenie rocznego budżetu o dochodach i wy
datkach królestwa przez Radę Administracjiną ułożo
nego oraz doniesień kontrollera jeneralnego wzglę-
dem rewizji rachunków różnych gałęzi zarządu. 5)
Rozpatrzenie rapportów głównych naczelników ro
zmaitych gałęzi administracjinyeh o ich czynnościach
w interesach im powierzonych. 6) Stanowienie wy
roków o oddanie pod sąd za przestępstwa z
/KS_320172_I_0015.djvu
tych urzędników, którzy bezpośrednio przez nas
lub w imieniu naszem nominowani będą.
Art. Зо. Wszystkie wyżej w artykułach 24 i 20 za
warte przepisy o porządku posiedzeń i wykona
niu postanowień rady administracyjnej, rozciągają
się w całej swojej mocy i na czy nnności rady sta
nu królestwa polskiego.
Art. Зі. Interessa ściągające się do prawoda-
stwa i inne projekta wielkiej wagi, które się nam
zdawać będą wymagającemu poprzedniego i sta
rannego skombinowania z istniejącemi w innych
częściach imperjum ustawami i ogólnem on ego
dobrem, oraz budżet roczny składany nam przez
radcę stanu królestwa polskiego, dlaostateczne-
go przejrzenia i potwierdzenia, będą przechodzić
przez Radę Stanu Cesarstwa Rossyjskiego. Na
ten koniec ustanawia się w niej osobny depar
tament pod nazwiskiem: Departamentu interessów
królestwa polskiego; w departamencie tym będą za
siadać nominowani przez nas członkowie z podda
nych naszych cesarstwa i królestwa.
Art. З2. Zostający przy osobie naszej Minister
Sekretarz Stanu Królestwa Polskiego , przedstawia
nam interessa, które odbierać będzie przez Na
miestnika od Rady Administracjinej i Rady Stanu,
on także ogłasza Namiestnikowi Królestwa rozka
zy nasze Cesarsko Królewskie.
Art. 33. Wszystkie sankcjonowane przez nas
prawa, rozkazy i ustawy ściągające się do kró
lestwa polskiego; będą kontrasygnowane przez na
szego ministra sekretarza stanu tegoż królestwa i
mają bydź umieszczane w dzienniku praw.
Art. З4. Wszystkie interessa administracjine i
sądowe w królestwie polskietn będą się odbywać
w języku polskim.
/KS_320172_I_0016.djvu
Art. 35. Intercssa admlnistracjine poruczają się
kommissjom rządowym, które będą zostawały pod
prezydencją dyrektorów głównych. Kommissji ta
kowych przeznacza się trzy: i) Kommissja spraw
wewnętrznych i interessów duchownych, oraz o-
świecenia narodowego. 2 ) Kommissja sprawiedli
wości. 3) Kommissja przychodów i skarbu.
Art. 36. Prócz takowych kommissji ustanawia
się izba najwyższa obrachunkowa , dla ogólnej re
wizji rachunków z dochodów i wydatków królestwa,
w której prezyduje jeueralny konlroller.
Art. 3y. łnteressa, których rozstrzygnienie prze
chodzi zakres władzy dyrektorów głównych i kom
missji , przenoszą się do rady administracjinej; te
zaś, których'rozwiązanie nie należy od władzy
nadanej radzie i Namiestnikowi królestwa, mają
byc przedstawiane nam przez ministra sekretarza
stanu.
Art. 38. Dyrektorowie główni, jeneralny kon-
trolłer, członkowie rady administracjinej i rady
stanu królestwa, oraz kommissji rządowych , są
odpowiedzialni za każde uchybienie przeciwko pra
wom , rozkazom naszym i ustawom. Skoro wy
kroczenia ich zostaną porządkiem przepisanym wy
kryte i dowiedzione przez radę stanu królestwa,
rada ta niezwłocznie przedstawia o tein na naszą
rozwagę , upraszając o decyzją naszą względem od
dania winnych pod sąd.
Art. З9. Teraźniejszy podział królestwa na
województwa, obwody, powiaty, miejskie i wiej
skie okręgi (gminy), pozostaje na dawniejszych
zasadach, i każda z tych części zachowuje się w
dawniejszych swoich granicach , do zmian , jakie
dla ogólnego dobra królestwa mogą hyc w czasie
przyszłym uznane za
/KS_320172_I_0017.djvu
Art. 4
°- W kaźdem województwie ustanawia
się Kommissja Wojewódzka; ona składa się z
Prezesa i Kommissarzy obowiązanych spełniać roz
kazy głównych kómmissji rządowych , według prze
pisanego na to przez osobną ustawę porządku.
Art.-4 w Zarząd miast porucza się zwierzchności
przez zgromadzenia miejskie obieranej, a w okrę
gach wiejskich (gminach)wójtom. W miastach
burmistrze, zaś w gminach wiejskich Wójci, obo
wiązani są czuwac nad spełnieniem rozkazów rządu.
III. O ZGROMADZENIACH SZLACHECKICH,
ZGROMADZENIACH OKRĘGOWYCH
( GMINNYCH J
i o Badach wojewódzkich.
Art. 4a. -We wszystkich w. ojewództwach będą i-
stnieęna osnowie dawniejszej, zgromadzenia szlachec
kie, zgromadzenia miejskich i wiejskich gmin , oraz
rady wojewódzkiej.
Art. 4З. W każdym powiecie ze szlachty po
siadającej majątki nieruchome, składa się zgro
madzenie pod prezydencją Marszałka przez fNamie-
stnika królestwa w imieniu naszern nominowane
go, dla obrania dwóch członków do rady wo
jewódzkiej i przedstawienia listy kandydatów, któ
rą rząd będzie miał na uwadze przy zamieszczaniu
wakansów w różnych gałęziach administracjinych.
Art. 44
- Zgromadzenia szlacheckie zbierają się nie-
inaezej, jak za wezwaniem Namiestnika królestwa,
który przeznacza dzień zebrania się, przedmiot na
rad i czas dla onych potrzebny.
Art. 45- Żaden szlachcic nie może byc przypu
szczonym do uczestnictwa w narodach
/KS_320172_I_0018.djvu
nia szlacheckiego, jeśli nie będzie wpisany do xię-
gi tego powiatu, nie używa praw obywatelstwa w
królestwie polskie'm, nie ma najmniej dwadzieścia
i jeden lat od urodzenia i nie posiada jakiejkolwiek
nieruchomej własności.
Art. 46. Xięgi szlacheckie każdego po
wiatu układane być mają przez radę wojewódzką
i potwierdzone przez radę administracjiną.
Art. 4y. W każdym miejskim i wiejskim okręgu
(gminie) ma być zgromadzenie okręgowe (gminne)
również za wezwaniem Namiestnika królestwa i
pod prezydencją marszałka przez niego nomino
wanego. Zgromadzenie takowe obiera jednego
członka do rady wojewódzkiej i układa listę kan
dydatów którą rząd będzie miał na uwadze przy
nominowaniu osób na różne urzędy.
Art. 48. W obradach okręgowych ( gminnych )
zgromadzeń, mają prawo mieć uczestnictwo: t) Każdy
obywatel nie należący do stanu szlacheckiego, lecz
mający własność nieruchomą, z której opłaca jaki
bądź podatek. 2) Każdy fabrykant i właściciel rę-
kodzielni, każdy kupiec mający sklep lub maga
zyn z towarem własnym, wartości najmniej na
dziesięć tysięcy złotych polskich. 3) Wszyscy ple
bani , przełożeni zakonów i wikarjusze kościołów.
4) Professorowie, nauczyciele i inne osoby tru
dniące się edukacją młodzieży w naukowych za
kładach przez rząd zawiadywanych. 5) Każdy ar
tysta , który się wsławił przez swoje talenta i wia
domości , albo przyłożył się do wzbogacenia prze
mysłu narodowego, handlu lub sztuk wyzwolo
nych.
Art. 4g. Nikt nie może mieć uczestnictwa w
obradach okręgowych (gminnych), kto nie
/KS_320172_I_0019.djvu
dzie wpisany do xięgi tego miejskiego lub wiej
skiego zgromadzenia , nie używa praw cywilnych
w królestwie polskiem i nie ma jeszcze dwadzieścia
i jeden lat od urodzenia.
Art. 5o. Listy właścicieli posiadłości nieru
chomych , mających przeto prawo do uczestni
ctwa w obradach zgromadzeń szlacheckich i
zgromadzeń okręgowych, będą się układać w
radach wojewódzkich'; a listy fabrykantów wła
ścicieli rękodzielni, kupców i obywateli wsła
wionych przez swoje talenta w sztukach wy
zwolonych , lub przez pożytek dobru ogólnemu
przez nich przyniesiony, oraz listy plebanów, prze
łożonych klasztorów i wykarjuszów kościołów, nie
mniej osób trudniących się edukacją młodzieży w pu
blicznych naukowych zakładach, w kommissji spraw
wewnętrznych, interessów duchownych i oświecenia
narodowego.
Art. 5i. W każdem województwie ustanawia się
rada wojewódzka, złożona z radców obieranych
przez zgromadzenia szlacheckie i zgromadzenia o-
kręgowe pod prezydecją jednego z członków, który
nominowany zostanie na rząd przez namiestnika
królestwa wimieniu naszem.
Art. 52. Główniejsze obowiązki tej rady są na
stępne : i) Obierać sędziów do juryzdykcji sądo
wniczych ach pierwszych instancji. 2) Miec uczę-
stnictwo w układaniu i sprawdzeniu listy kandyda
tów, którą rząd będzie miał na uwadze przy no
minowaniu osób do różnych urzędów. 3) Czuwać
nad zachowaniem dobra i pożytków województwa,
udając się w tym celu do rządu z należnemi przed
stawieniami i prośbami za pośrednictwami
/KS_320172_I_0020.djvu
wojewódzkiej i stosując się we wszystkiem do prze
pisów obsobnej w tym przedmiocie ustawy.
IV. O ZGROMADZENIACH STANÓW
PROWINCJONALNYCH.
Art. 53. Dla naradzenia się w interessach doty
czących dobra ogólnego całego królestwa polskie
go, ustanawiają się zgromadzenia stanów prowincjo
nalnych. Zgromadzenia takowe w interessach pod
rozwagę ich podawanych, będą miały głos doradczy.
Art. 54- Skład i porządek działań tych zgromadzeń
stanów prowincjonalnych, będzie przepisany w oso
bnej ustawie.
V. O PORZĄDKU SĄDOWICZYM.
Art. 55. Wszelka władza sądownicza w królestwie
polskiem jest najłaskawiej przez nas nadana i ma
działać w imieniu naszem. Prawo ułaskawienia i
zmniejszenia kary do nas wyłącznie należy.
Art. 56. Juryzdykcje sądownicze składają się z sę
dziów nominowanych przez nas i z sędziów obiera
nych porządkiem przepisanym w osobnej na to
ustawie.
Art: 5y. Sędziowie nominowani przez nas, zosta
ją w swych obowiązkach do uwolnienia ich, gdy
tego potrzebę znajdziemy, do oddalenia przez sąd
za wykroczenia, lub nakoniec do przeniesienia ich
na inny urząd. Sędziowie obieralni przeznaczają
się na czas ograniczony w osobnej ustawie.
Art. 58. Sędziowie ulegną oddaleniu od urzędów
za nadużycia władzy i za wszelkie inne dowiedzione
wykroczenia przeciwko porządkowi ustalonemu nie
inaczej wszakze, jak w skutek wyroku wyzszej wła
ściwej juryzdykcji
/KS_320172_I_0021.djvu
Art. 5g. Przestrzeganie porządku w sądach
iszej i agiej instancji, oraz rozwiązanie wynikać
mogących sporów i kwcstji pomiędzy niemi wzglę
dem zakresu ich władzy, zostawujo się izbie sądu
najwyższego.
Art. бо. Ustawa względem sędziów pokoju dla
mieszkańców wszystkich stanów pozostaje na dawniej
szej osnowie;} obowiązkiem ich przy roztrząsaniu
spraw jest: starać się o pogodzenie stron spory
wiądących.
Art. 61. Żadna sprawa nie może bydź wpro
wadzoną do sądu cywilnego i wszej instancji
jeśli wprzódy nie była pod rozbiorem właściwego
sędziego pokoju ; wyłączają się wszakże od tego
takie sprawy , których ostateczne zakończenie na
mocy istniejących ustaw, nie zależy do pogodzenia
sędziego pokoju.
Art. 62. Dla spraw nieprzewyższających wartości
pięciuset polskich złotych, przeznaczają się sędzio
wie cywilni i policyjni w każdem mieście i wiej
skim okręgu (gminie).
Art. 63. Dla spraw, których wartość pr .•wyż
sza summę pięciuset złotych polskich, przekraczają
się w każdem województwie sądy ziet >sk«e- i są
dy zjazdowe.
Art. 64- Ustanowienie osobnych sądół llo-
wych, pozostanie na dawnej osnowie.
Art. 65. Dla spraw kryminalnych i tyczących się
poprawczej, ustanawiają się w każdem wojewódz
twie sądy grodzkie.
Art. 66. Dla sprostowania wyroków zapadły i; w
sądach ziemskich , zjazdowych i grodzkie o i.z
handlowych, ustanawiają się sądy
/KS_320172_I_0022.djvu
Art. 67. Nadto ustanawia się w Warszawie izba
, sądu najwyższego której skład i zakres działań bę
dzie przepisany w osobnej ustawie.
Art. 68. Przepisy w niniejszym statucie ograni
czonym zawarte, będą stosownie do potrzeby roz
wijane i dopełniane przez osobne ustawy.
Art. 69. Wszystkie sprzeciwiające się przepisom
niniejszego statutu organicznego dawniejsze prawa
i ustawy kassują się.
Statut ten organiczny podpisaliśmy własną naszą
ręką i cesarską naszę pieczęc przyłożyć rozkazali
śmy.
Dan w Sankt Petersburgu czternastego dnia
lutego, roku od narodzenia pańskiego tysiąc ośrn-
set trzydziestego drugiego, panowania zaś naszego
siódmego.
(podpisano) MIKOŁAJ.
Przez Cesarza i Króla.
Minister Sekretarz Stanu
(podpisano) Stefan Hr. Grabowski.
Dnia 20 marca r. b. zgromadzili się na poko
jach zamkowych u JO. Xięcia Feldmarszałka, Je
nerał Gubernatora Królestwa Polskiego, Członko
wie 11zr,du Tymczasowego, wyżsi urzędnicy do skła
du Kommissji Rządowych należący, przybyli z Wo
jewództw Prezesi Kommissji Wojewódzkich, Pre
zesi Sądów Kryminalnych i Trybunałów Cywil
nych, znakomici z W ojewództw obywatele, oraz wie
lu urzędników, ażeby stosownie do otrzymanego
wezwania, hyc obettnemi uroczystemu ogłoszeniu ma
nifestu Najjaśniejszego CESARZA 1 KRÓLA
/KS_320172_I_0023.djvu
JO. Xiąże Fela
rossyjskim, któren
go, pełniącego obt
rządu Tymczasowej
skiem tłómaczeniu o
„Najjaśniejszy MIK
sji, Król Polski, nasz
całej troskliwości swo
Boska Opatrzność piec
szczególniej uwagę swo
łożenie kraju tego, któr
klęski w skutku nieszczę.
go przez buntowników, к
sięgi złamali, nic pomnąc
jaki na nich wkładały dob
lestwo Polskie, przez Ws
skiego, błogosła wiouej pan
DRA.
Od chwili wzięcia Warszt
wy ustanowił Tymczasowy
dzień zawiadywał sprawami i.
potem w manifeście swym z
( i listopada 1831 r. ) Jego t
Mość raczył udzielić zupełne
wszystkim, którzy wciągnieni
przedsięwzięcie przez istotnych
Kiedy dziś sjirawy krajowe d
gu przywrócone zostały, Najjaśoii
KROL Jmc rozciągając życzliwą piec
ją na obłąkanych swych poddanycl
Królestwu Polskiemu nowy statut
rząd więcej zastosowany do praw
i do właściwego dobra
/KS_320172_I_0024.djvu
a Mość raczył oraz mia-
swym w Królestwie.
, którzy tu zgromadze
nie użyczyli im szczerej
yiernością ku prawemu
’hetnego i zbawiennego
an nasz najmiłościwszy,
jddanych ojciec ; to jest
i ego do tego wysokie-
omyślności, nieznanej
ozwinięcie w czasie o-
■ odziewanym dla was sa-
pizedmiotem.“
С К. Mości za rozkazem
ku, przeczytany został w
. Rzeczywistego lladcę Sta-
cgo, pełniącego obowiązki Dyrekto-
rji JO. Xięcia Feldmarszałka, a w ję-
m przez Radcę Stanu Tymowskiego.
. Xią|e Feldmarszałek Namiestnik
.gnawszy zgromadzonych udał się do
jwej na nabożeństwo, w czasie któ-
•idralnym kościele S. Jana odbyło się
,'c władz krajowych, delegowanych z
obywateli i licznie zebranej publiczno-
nabożeństwo. — Mszą S. celebrował
skup Pawłowski sufragan i koadjutor dy-
lej, a w czasie tejże JX. kanonik Kotow-
zytaniu z ambony manifestu wspaniało-
Vlonarcby, przemówił do zgromadzonych
i pełnych religijnego czucia i wymowy,
ec słuchaczom łaskawość N. CESARZA
lskiego, przewinienia w dobroci swej
/KS_320172_I_0025.djvu
wyczerpanej przebaczające
ju berłu swemu podległe
wodząc oraz iż władza
pochodzi, tak ludy w wie
uległości ich rozkazom, л
za ich pieczołowitość i d
trwałego szczęścia dojść r
Zaintonowane przez J’
i zwykłe modły za Najjaś
jego, zakończyło nabożeń
Dnia tegoż odbyło się
tymczasowego, na którem
manifestu J. C. M. mości, <*
lestwu statutu organiczneg
przez Namiestnika Królews
Pierwsze posiedzenie Rady
lestwa, w którem władza ta m
odbędzie się dnia 2y b. m.
/KS_320172_I_0030.djvu
Biblioteka im. Hieronima
Łopacińskiego w Lublinie